23.desember

Vesle julaftan er koma i år og. Det er vel snart tid for å byrje å stelle stova til for julefeiring. Sette opp juletreet og pynte det med lys, kuler, glitter med meir. Og å henge opp alt anna som skal ha sin faste plass i vår julefeiring. og ikkje det minst få vår julekrubbe fram til sin faste plass. Den vi laga, mi kjære og eg, då jentene våre enno var små. Eg snekkra og ho sydde kle til Maria og Josef, hyrdingar og vise menn.  Ho har vorte litt vindskeiv med åra, krubba, men ho tener enno. I vår heim er det den som markerar at jula er her.
I min barndom hende det aldri at treet og pynten kom på plass før juleaftan ettermiddag, men det har siste åra, i mange heimar, vorte flytta fram i tid. Mange ser eg pyntar til jul, alt tidleg i desember. Det har vel, over tid, vorte slik at jula flyttar inn i adventstida, og julehelga med det vert avslutninga på julehøgtida, og ikkje starten slik det var i min barndom. No vert jula hjå mange rydda bort når nyårshelga er over.
Ute ser eg lite av vinter. Liene er snøfrie langt opp mot fjelltoppane, men i dag ser eg nysnø ned mot omlag 700 m.o.h. Så kanskje, om det vert litt kaldare, får vi ein smak av kvit jul i år og. Så langt har desember vore mildare enn det normale. Kva det no er som er normalt? Det har vore så ymse før og, om dei snøfrie åra har vore heller skjeldne. Men uansett kva som skjer, jula kjem i år og, og det same gjer været, kor det enn vert. Vi kan ikkje gjer så mykje med det anna enn å ta imot det som kjem.
Men no får eg nok leite opp støvugaren og vaskefilla og byrje på å førebu heimen på morgondagen, då vi skal feire at Gud vart menneske i eit lite nyfødd menneskebarn.  Mysteriet som undrar meg, og gled meg, og som gir meg von om at alt det vonde vi høyrer, ser og les om dagleg, ein dag skal få sin ende. Den dagen Han kjem att, og då ikkje vekkgøymd som eit nyfødd barn i ei krubbe, men som kongen over himmel og jord, Han som kjem med rettferd og fred.
Ei velsigna god og fredeleg julehelg ynskjer eg alle mine lesarar.

Les eg rett?

Eg ser i fleire nettaviser at Normisjon sin bibelskule på Sørlandet driv cateringverksemd ved sida av skulevdrifta, og no har ein av deira kundar meldt frå at dei seier opp si avtale på grunn av skulen sin kristne grunnvoll.
I Johannes openberring les eg om at i dei siste tider må det eit merke til på høgre handa eller panna for å få lov til å kjøpe eller selje. Og det var ikkje Kristus sitt merke.
Og eg undrar meg. Er det det første vesle steget på den vegen eg i dag les om i mange nettaviser?

Og så?

Det var dei såre tonanane frå den gallisiske sekkepipeblåsaren som fylgde han då han gjorde dei siste stega inn på den vide plasen framfor Jakobskatedralen. Det burde heller ha vore eit lite brasband sine tonar som sa" Yes, no er du her. Du er framme. 150 mil med vandring er over, du er i mål!" Men slik var det ikkje, han fekk vere nøgd med ei sekkepipe på oppløpet. Så er han ute på plassen saman med alle dei som er komne før han, og dei stadig nye som kjem etter han. Ryggsekkar kjem av, kyss og klemmar vert delt ut rundt han. Glade stemmer på mange tungemål svirrar i lufta, og mobiltelefonar og kamera vert lyfte opp for å stadfeste hendinga til databrikka. Dagar, veker og månader med vandring, i sol og i regn, er over, og gleda over det er lett å sjå i pilegrimane sine andlet.

Han står på den store plassen framfor den ruvande kyrkjefronten. Langt der oppe, øvst oppe på veggen, ser han Jakob stå. Her inne i kyrkja skal han finne Jesus sin læresvein, Jakob si grav, var han fortald. Han går opp trappene og inn dei store dørene, inn til det høglofta romet innanfor, vandrar fram skipet mot koret og alterveggen. Der var det ikkje pilegrimen Jakob han såg, men Jakob ridane på sin store, kvite hest, svingande sverdet over maurarsoldatar. Han såg det store røykelseskaret svinge høgt mellom tverskipa, framfor koret. Han såg pilegrimar flokke seg om prestane under messa for å få Herrens brød lagt på leppene. Han var ned i krypten og såg pilegrimar knele i andakt og bøn framfor sarkofaget bak gitterveggen. Han vandra rundt i den store kyrkja, steig inn i dei mange sidekapella, fyllte augene med gamle og vakre bilde og skulpturar, medan stemmer på mange språk svirra rundt han.

Kva tankar gjer han seg, pilegrimen frå det høge nord, her ved målet for si vandring? Fann han ro og andakt i sinnet her inne i det mektige og halvskume kyrkjeromet? Han var då framme. Målet var nådd, vandringa var over.
Underleg nok kjende han på ei tomheit. Er det over no, er der ikkje noko meir?
Rart. Etter seks år med vandringar og 150 mil etter vegen så skulle det vel ikkje vere det han kjende på?

Han går ut eit av tverskipa, ut frå den halvskyme kyrkja, ut i sola på plassen utanfor der menneske i mengd strøymer til og frå. Han har fått i vane etter vegen å alltid lyfter augene opp over kvar kyrkjedør han er ved, for der, over dørene, er der ofte gamle utsmykkingar å sjå, sokalla tympanum.
Så vel ut komen, vender han seg og lyfter augene. Og dei manglar ikkje her heller, bileta der oppe. Dei står på rekke og rad læresveinane og evangelistane, med Kristus i sentrum. Og under han, mellom scener frå langfredag og Jesus si nedfart til dødsriket, nede på søyla som skil dei to dørene inn til kyrkja, ser han igjen det kristussymbolet som har vore med han under heile vandringa, Chi Rho med alfa og omega på sidene, innanfor sirkelen som syner til Jesus sine ord på krossen, då han sa at oppgåve han var komen for, no var fullenda.

Men, vent litt. Noko er annleis. Alfa og omega har bytt plass. Omega er komen på venstre side og alfa på den høgre. Slutten er komen før starten.
Underleg. Kva tankar ligg bak endringa? Er ikkje vegen over? Er der eit framhald?  Under det endra symbolet fell han i tankar over si eiga vandring på trua sin veg, frå barndomen si enkle tru, til no når han er langt oppe i åra.
Våre dagars pilegrimar, etter enda vandring gjer heimreisa kortvarig. Dei fleste kjøper seg ein bilett til tog eller fly, og ikkje mange timane seianare er dei heime att. Men då kyrkja vart reist, og steinhoggaren hogg dette tympanumet var der ingen slike snarvegar attende til heimstaden. Dei måtte bruke føtene og gå attende den same vegen som dei kom. Ikkje mange gjer det i dag. Han hadde møtte ein av dei nær Pamplona. Er det der løysinga på dette chi rho ligg, no kan han byrje å gå heomover att. Eller er svaret noko anna? Ligg svaret på det andelege planet? Handlar det om den andelege vegen?
Han hugsar å ha lest at ein tysk pilegrim og hadde stått undrande under dette symbolet der oppe over kyrkjedørene, og at han så hadde skrive at vegen hit hadde vore ei vandring mot Kristus. Då med alfa og omega på rett plass i symbolet. Men no når dei hadde bytt plass, så vart det for han starten på ei ny vandring, men no, ikkje fram mot Kristus, men vidare saman med Kristus. Frå omega og attende til alfa.

Tankane går attende til hans eiga vandring på trusvegen. Frå den enkle barnetrua, gjennom manndomen sine utfordringa og trusstormar, fram til han no som ein eldre mann står her med ei meir avklara og djupare tru på han som trussymbolet syner til. Kristus, den salva, som på krossen utbraut i sine siste minutt som Jesus frå Nasaret "Det er fullført". Kransen om ChiRho var vorten heil. Oppgåva han var send for, var utførd. Og så kom oppstoda frå døden og tronstiginga i Guds rike. Jesus frå Nasaret på krossen var vorten den salva Kristus på Guds kongsstol, han som er alfa og omega. Starten og slutten.
Vandraren står der under symbolet, åleine mellom alle dei andre pilegrimane, og veit at no byrjar den nye vandringa. Attende, ikkje åleine men saman med han som er alfa og omega.

Han kjem ihug nokre ord om at vegen alltid endar der den byrjar, og at den lengste vegen er vegen innover. Vandraren senker augene sine frå symbolet der oppe og finn seg ein plass på murkanten som omgir den vesle plassen utanfor dørene.
Der vert han sitjande å fylgje med på folkelivet på plassen nedanfor trappene, medan tankane hans sviv. Då kjem han ihug eit islandsk ordtak han eingong høyrde; Den lengste reisa gjer vi i vårt indre.

Vandraren sit der lenge. Folk går forbi, inn og ut av den store kyrkja, men han ensar det knapt. Så reiser han seg, lyfter augene endå ein gong mot symbolet der oppe før han vender seg og går ned trappene mot gatene nedanfor for å finne ein stad som har mat å by ein svolten vandrar.

Vegen.

Så nærmar eg meg slutten på mine enkle tankar over den mellom-amerikanske presten sine ord til pilegrimen; Bienventurado eres, peregrino. Desse orda som eg har omsett med; Sæl er du, pilegrim....osv.
Der er er eit ord som seier at alle vegar fører til Roma. Eg er ikkje så heilt stø på at det er tilfelle, derimot kjennest ordet frå mine pilegrimsvegar - om at vegen vert til undervegs -  meir rett for meg.

Vi stod ved eit lite kapell midt i eit vegkryss, tre vegar leidde fram til det. Der og då hadde vi valet; Kva veg skulle vi velje å gå vidare? Ein veg hadde ført oss dit, to vegar førde vidare. Kva veg vi enn valde så ville det gi oss opplevingar som var ukjende for oss. På den vegen vi endeleg valde fekk vi for kvart steg framover oppdage kva vegen hadde å by oss. På den vegen vi ikkje valde ville vegen si verd halde fram å vere oss ukjend. Så vegen vert til undervegs. Det er ikkje nødvendigvis det ukjende målet som er det viktigaste, men vegen fram mot målet.

Der ligg det spanande for meg som pilegrim, som vandrar, på ukjende pilegrimsvegar. Kva opplevingar har vegen å gi meg, både på det ytre planet i mine opplevingar i framandt landskap, framande byar og landsbyar. I små landsbykyrkjer si enkle, stille ro, og i storslegne katedralar med vakre rom og kyrkjekunst ein ikkje kan sjå seg mett på. Men og i opplevingar der eg får møte den verda som eg ikkje kan sjå med mine auge. Enkle møte som gjer at mine auge fyllest med tårer, og eg vert fylt av ein rikdom som ikkje kan forklarast med ord.

Kanskje er det på begge desse plana hjå ein vandrar, ein pilegrim, har sine møte med vegen han går Kanskje er det der at orda frå Bienveturado eres, peregrino, Sæl er du, pilegrim, finn sin røyndom.
Og då handlar det ikkje om kor lang vegen som pilegrimen går er. Ein er ikkje nøydd å gå til Santiago, Roma eller Nidaros, Vegen kan vere lang nok heimanfrå og til mi eiga enkle kyrkje. Ja, endå til, den kan vere lang nok frå kyrkjebenken der og fram til alteret for å ta del i måltidet ved Herrens bord. For å dele brødet og vinen med mine medvandrarar. Men kanskje kan vegen innover opplevast som den vanskelegaste. Er det fordi den rører sterkare ved det som er mi inste kjerne, mitt andelege og sjelelege eg. Det er vel ikkje utan grunn at Dag Hammarskjøld sa at reisa (vegen) innover er den lengste reisa (vegen).
Men det er det underlege med alle pilegrimsvegar, så fører dei alle til slutt, ikkje til Santiago, Roma eller Nidaraos, men inn dit den byrja, inn til mitt innste eg.
Alt anna er berre stasjonar på vegen dit.

Sæl er du når du ser at vegen byrjar der den endar.

Førjulskveld

"Mørkt og kaldt og lite sol, soleis er det fram mot jol", heiter det i ein song vi song i min barndom. Det vert visst ikkje slik i år. Mørkt, ja, mørkare enn det hadde vore om bygda var dekt av kvit snø. Men kaldt? Ikkje slik denne førjulsvinteren. Vi fekk litt snø for eit par dagar sidan, nok til at det syntest ute, men er det på veg bort att. Og værmeldarane lovar oss grøn jul og mange varmegrader i år. Lite snø har det nok vore år om anna før og, men utan snø i jula kan eg knapt hugse. Og no er sola borte også der eg og mi kjære bor. Den 10.desember sa ho takk for seg for dette året. Ikkje fekk vi sjå at ho gjorde heller. Dei grå skyene over bygda sørga for det. Men vi får leve i vona på at ho kjem att med nyårsdagen. Om ikkje skyene ligg over bygda då og.
Men i dag var det nesten som ho gjorde oss ein liten visitt. I alle fall gav himmelen over åsen i sør ei lita lyshelsing frå henne, der ho låg like under åskanten.

Himmelvende auge.

Den danske diktaren Grundtvig seier i ein av sine songar at " mennesket er skapt med øyet himmelvendt:"
Er dette ein røyndom i vår tid? Eg tykkjer heller at den store trenden hjå ein del samfunnsaktørar er at mennesket er skapt med auget vendt inn mot seg sjølv, og at dei kjempar for at gudsdimensjon må bort frå våre samfunn og tankesett.
Slik det hender kvart år når julefeiringa står for døra. Då dukkar det i media opp  sterke innlegg mot alt som kan smake av forkynning i skulen.  Der jula må tømast for kristent innhald, og borna må for all del ikkje få del i det som er opphavet til kvifor vi feirar jul.
Born som for få år sidan vart døypte med kristen dåp, og foreldre og fadderar lova å gi dei innsyn og opplæring i kristen tru. Vi lever i trua på at vi ikkje lenger treng himmelvende auge. For å omskrive svenske Stig Johanssoord litt; Alle dessa dagar som kom och gick, inte visste jag at livet .. var mera.

Må det livskriser til før mennesket oppdagar at det er skapt med himmelvende auge?
Vi har i mi levetid vorte velsigna med ein rikdom og ei tryggheit her i landet, langt borte frå det mine foreldre vaks opp i. Er det denne rikdomen som har gjort at vi vender våre auge inn mot oss sjølve, og ikkje mot himmelen? At vi meiner ... og trur... at alle dessa dagar som kom och gikk er sjelva livet... og ikkje noko meir.


I eit fjernsynsprogram eg såg, møtte eg ein mann som hadde vorte råka av ulækjande kreft, noko som førde han ut på pilegrimsvandringar i vona om at det skulle gi han fleire leveår. Og ute på vandringane sine oppdaga han at også hans auge var skapt himmelvendt. Han vitja alle kyrkjer han kom forbi på vegen, og i kyrkjebenkane der kom det ofte ordlause bøner frå hans sinn. Trass i at han ikkje ville kalle seg ein  truande.

Eg møtte ein kvinne på mine vandringar. Ho såg ut til å vere høggravid, og eg undra meg over at ho gjekk pilegrimsvegen då. Men det var ikkje barn ho venta. Ho bar på ein stor ulækjande svulst. Oppvaksen i ein ateistisk stat skulle ein tru at ei pilegrimsvandring ikkje var noko val for henne, men i hennar livskrise var det hennar himmelvende auge som opna seg. Ho gjekk  i bøn, i von,  om at Han som var nær under vandringa ville la underet skje i hennar sjuke kropp.

Hjå begge hadde livkrisene dei var inne i, synt dei at der var noko meir å finne enn dei før hadde sett, at deira auge var skapte for å vere himmelvendte.
Men treng vi livskriser for å oppdage det?
Må vi vere så rasjonalistiske og materialistiske innstilte at vi ikkje kan opne oss for at der er meir enn vi kan sjå med våre auge og ta på med våre fingrar. At der er noko som vi berre kan sjå når vi opnar oss for trua, når vi let våre auge oppdage at dei er skapte for å vere himmelvende. Desse to eg nemnde fann det i stilla etter pilegrimsvegen, og det er når tanken på alt vi har å gjer stilnar, når dagen sitt strev stilnar, at Han kjem nær nok til å kunne opne våre auge for å sjå at det inste i oss er skapt for himmelvende auge. Mot vår skapar og livgjevar.

Sæl er du,  når du ser vegen handlar om å vere i stilla ...., og stilla om bøn....., og bøna om å møte Far som alltid ventar på deg..

Vandraren, vegen og krossen

Ein ny dag etter vegen.
Det ligg regn i lufta der vandraren går langs den store elva ut av byen der han fekk seg ei seng sist natt. Han går under ei rekke av store tre mellom elva og gata  der biltrafikken er stor alt no tidleg morgon. Lenger framme langs elva ligg neste by, og ut på ettermiddagen reknar han med å vere der. Går vandrarvegen langs elva kan det verte tidleg, men vert han leia bort frå elva, opp i åsane innanfor elvesletta, kan det ta lenger tid.
Vandrarvegen er merka med kvit/raude merke. så det gjeld å vere vaken og ikkje gløyme seg vekk i eigne tankar. Då kan han lett misse merka og gå feil, for han er ein peregrino, ein framand her. Undervegs i eit ukjent landskap og ein ukjend dag.
Han veit ikkje at han snart vil han forlate elva og den flate elvesletta. Merka vil føre han opp i høgare lende, opp i åsane over sletta.
Han veit heller ikkje kva denne dagen vil gi han, og at denne dagen vil han vere åleine i det framande landskapet. Berre to andre menneske vil han møte, ei eldre kvinne som skjer seg roser ved ein husvegg, kanskje for å pynte bordet sitt med, og ein veghøvelførar som lyfter handa for å syne han kvar vegen vidare går. Og ein hund. Ingen andre før han er framme i neste by.
Undervegs vil han raste ved to kyrkjer, men begge vil ha stengde dører. Oppe på ein av åsane vil han misse vegmerka, gå feil fordi han vert oppteken av noko som hender i nokre sauefjøsar litt frå vegen. Ei sint mannsrøyst, hundebjeff og sauebræk vil få han til å snu hoved tilsides ein augneblink  nett då merket stod der, det som synte at her burde han svinge av til høgre.
Han visste heller ikkje at han ut på ettermiddagen igjen ville stå ved den breie elva og sjå på byen på den andre sida. Gata med alle bilane. Dei gyldne murhusa bortanfor biltrafikken. Og bak dei att lyfte borga og kyrkja seg opp mot den blå himmelen. Og så ville han gå over den gamle brua og inn i byen.
Men dette hadde endå ikkje hendt der han om morgonen gjekk i duskregnet  under dei store trea ved den store elva.
Har går roleg avgarde, har ikkje hastverk. For kvart steg kjem der ein liten skap lyd frå staven hans når metallpiken i enden treff underlaget. Dagen er enno ung, og han kjenner fred i sinnet der han går i dette framande landskapet, og i den enno ukjende dagen. Vandringsvegen svingar av frå elva, inn i ei gata med store hagar og hus på sidene. Fleira av eigedomane har høge hekkar for å verne mot innsyn frå gata, og der hekkane ikkje er høge nok, er der strekt grøne plastdukar langs vegen. Nokre stadar gøyr ein hund rasande mot vandraren på fortauet utanfor, andre stader kjem der ein eim av nykokt kaffi ut til han.
Han går i eigne tankar, berre lydene av stega og klikka frå stavspissen mot underlaget let han etter seg. Han ser merket som fortel at han svinge av på neste gatehjørne, men der på  gatehjørnet stoggar stega hans, og det går ei tid før dei igjen høyrest.
For der, på eit gatehjørnet midt i dette fine villastrøket står der ein kross på eit støypt betongsokkel. Det er ikkje første krossen han har sett desse dagane under vandringa. Der har vore mange av dei langs vegen, og i vegkryssa. Store og små, I stein,støypejarn og tre. Nokre nakne, andre med ein liten blomekrans eller rosenkrans hengande frå tverarmane, og nokre småstein ved foten. Lagt der av  pilegrimar som gjekk forbi, men som stansa opp ei lita stund og kanskje sende ei stille bøn til han som eingong hang på ein kross.

I utforming skilde denne krossen seg ikkje ut frå dei andre, han var heller annonym mot den grøne plastduken og dei mørke greinene innanfor gjerdet. Men likevel hadde mange vandrarar stogga nettopp her. Småsteinane på sokkelen fortalde det, for dei var så mange. Og kanskje var det ikkje sjølve smijarnkrossen som hadde utløyst alle steinane, alle bedne bønene nett her på gatehjørnet, i utkanten av byen. Men orda som var hogne ut på sokkelen.
Salut o croix, mon esperanso. Vær helsa kross, mi von.
Tankefull gjekk vandraren vidare inn i den enno ukjende dagen framanfor. Etter han låg ein liten stein. Ei stille bøn for vandringa vidare.

Sæl er du om du søkjer sanninga, og fyller vegen din med levd liv, og livet ditt får vere ein veg i leiting etter han som er vegen, sanninga og livet.

Kven er eg?

Paulus kallar kroppen vår for eit tempel for Gud, så då må vi ikkje forsøme kroppen vår og la den forfalle. I våre dagar er det ein kroppstrend ute og går, men om det er Paulus sine ord som har utløyst den, er eg ikkje så sikker på.
Det gjeld å ha det ytre i orden. Ein skal ha ein veltrena kropp. Flat mage, fast rumpe, veltrente musklar på dei rette stadane. Det var ikkje slik når eg var ung. I  mi bygd er det i dag fleire treningsstudio. For nokre år sidan var det ikkje eit einaste. Det siste nye i den marknaden er å ha sin eigen personlege trenar. Det er kroppen som sit i høgsetet hjå mange
Som pilegrimsvandrar veit eg kva det har å sei når kroppen ikkje spelar på lag lenger. Når føtene sviktar, ryggen sviktar, pusten sviktar. Då er ein i grenselandet av kva ein er i stand til å yte. Men så, når ein får ei natts kvile så orkar med eit den slitne kroppen meir.
 Men sjølv ein veltrena kropp har sine grenser. Ingen er så lang at han ikkje må tøya seg, og ingen er så stutt at han ikkje må bøya seg, sa mi kjære svigermor, som ikkje var av dei lengste.
Det handlar vel litt om våre sjølvbilete. Kven vi er, eller kven vi ynskjer å vere? Eg trur det er alt for mange som går med eit negativt bilete av seg sjølv. Dei kjenner seg mindre verdt i høve til andre, og prøver, ved å trene kroppen sin, å endre det sjølvbiletet. Det er positivt med ein sunn kropp, men gir ein veltrena  kropp nødvendigvis eit rett bilete av personen som bur inne i denne kroppen.

Eg er av dei med heller litt for lite kjøt på kroppen. Eg skulle nok gjerne hatt litt meir kjøt på den både her og der, men eg må nok godta den som den eingong er. Og eg veit ikkje om meir musklar på strategiske stadar hadde hatt så mykje å sei for det biletet eg ber på av meg sjølv. Eit indre bilete som er skapt i møte med den verd eg vaks opp i. For svaret på kven vi er , er det ikkje kroppen som gir, men det biletet vi ber av oss i vårt indre. Det biletet, vårt ego, kan vere både for stort, og for lite til å vere sant. Og biletet vi sjølve ber på, treng heller ikkje vere sant, våre medvandrar sitt bilete av oss kan vere heilt annleis enn vårt eige. Dei kan sjå oss annleis enn vi sjølve ser oss. Så kva og kven er eg?

Eg har høyrt sagt at ved å gå vandringsvegen, så lærer ein seg sjølv å kjenne. Ja, kanskje det. Eg vart ikkje visare av å gå den. Kanskje var ikkje forutsetningane tilstades. Eg. gjekk kanskje ikkje lenge nok, og eg gjekk ikkje åleine, så mitt indre fekk kanskje ikkje tid og rom til å føre meg langt nok inn og ned i mitt eige sjølv til å få svaret på spørsmålet om kven eg på botnen er.
Eg trur heller ein må søkje svaret på kven ein er i kjelder utanfor det vårt ego seier vi er.
Hjå meg som truande er det naturleg å finne den kjelde i dei orda Gud har gitt oss, i kven Ordet seier vi, eg, er. Der finn eg at vi er unike og verdfulle i Guds auge. Så verdfulle at Han sende sin eigen son for å berge oss frå oss sjølve, kjøpe oss fri frå våre små eller store ego. I Han får vi møte oss sjølve slik vi var meint å vere av Han som gav oss livet. Vær i meg så er de verkeleg frie, sa Meisteren. Frie frå alt som bind oss fast. Skapte av han i kjærleik og til kjærleik.

Sæl er du når du får møte deg sjølv, og ikkje gløymer å ta vare på hjartet ditt.

Å sjå

Sæl er du når du skjønar at eit steg attende for å hjelpe einkvan er meir verdt enn tusen framover utan å sjå seg til sides.

"Er det råd å få kjøpt litt mat her i nærleiken tru? spurde den første. "Vi gjekk nettopp forbi ein stad" svara den andre, "Såg du ikkje det?" Nei, den første hadde ikkje sett. Han hadde vore så oppteken med å finne hospitset. Han hadde berre sett rett fram, og ikkje tilsides inn i sidegatene.

Korleis er det vi går? Hastar vi avgarde, eller gir vi oss tid til å sjå det som er rundt oss?
Og korleis er det vi ser? Let vi oss berøre av det vi ser?
Er vi berre opptekne av oss sjølve og vår eiga verd, eller gir vi oss tid til å sjå våre medvandrarar.
Eg trur det er det denne sæleprisinga handlar om. ... Om å sjå vår neste, slik Meisteren formulerte det i fortellinga om den miskunnsame samaritanen.
Om han som hadde vorte så hardt mishandla av landevegsrøvarar, men som ikkje fekk hjelp av dei som såg, men gjekk forbi. Ikkje før samaritanen, den framande, kom forbi og såg.
Etter pilegrimsvegen har eg sett mange har hatt trong for at ein kvan såg, og stansa opp for å by omsorg og hjelp. Men kva gjorde eg? Gjekk eg forbi? Eller...?

Hjå oss protestantiske truande har vi gjort omvendinga og trua åleine til det store kjernepunktet, medan Han sa at den som høyrer orda mine og gjer etter dei, han...
I Meisteren si sentrale fortelling om den siste dagen, domen sin dag, så er det dette som er kjernepunktet. Alt det de gjorde mot ein av desse mine minste syskjen.... det gjorde mot meg, seier han den dagen.
Ser vi? Og kva gjer vi med det vi eventuelt ser?

 



Å sjå, og å gi ei hjelpande hand er meir verdt enn tusen steg framover mot endemålet, er den mellomamerikanske presten sine ord. Og sæl er den tek steget attende for å rette ut si hand.
Og då vert spørsmålet til slutt. Vender eg andletet den andre vegen, bort, og går vidare med raske steg, Eller let eg meg berøre og rettar ut ei hjelpande hand?

Takk.

Sæl er du ... om du manglar ord til takk for alle gåvene som vegen byd bak kvar sving.

Der er eit enkelt lite ord på fire bokstavar som er litt i slekt med kjensler, sjølv om dei dekkjer litt ulike område. Ordet er takk.
Vi nordboerar er visst nok ikkje kjende for å vere så flinke til å forme ordet takk som vi burde vere.
Men det lærde eg meg tidleg etter pilegrimsvegen at ordet takk høyrde med. Både det franske merci og det spanske gracias. Å ikkje nytte det var uhøfleg, og det skjøna eg etter kvart at der var ei folkegruppe som var verre enn oss nordboerar. Det store folket lenger sør som er av same folkeslag som oss. Men det fritok meg ikkje ffrå å lære å nytte ordet takk, mykje oftare enn eg var van med heimanfrå. Så i samhandling med andre menneske fekk eg lære at å takke var like naturleg som å helse vel møtt, eller god dag, når ein møttest på vegen. Gjerne med eit smil attåt. Sjølv om det var menneske ein aldri ville møte igjen. Og, oppdaga eg, slike små ord har ei eige evne til å lyse opp kvardagen, og møtet.

 

 Men kva med alt det andre som møter oss på vegen og i livet. Alle desse små gledene og overraskingane som vegen byd på bak kvar sving, og over kvar bakketopp. Tek vi dei som ei sjølvfylgje, eller let vi oss gle oss over dei. Og takke.
Takke kven? Det er då berre naturen som byr på seg sjølv, og naturen kan vi då ikkje takke, eller?
"Jag vil takka livet som har gitt meg så mycket", syng Arija Saijomaa.
For meg som truande er det naturleg å rette takka til Han som har gitt meg livet, ja som har skapt alt og har lagt alt livgjevande inn i det som er den rike og blømande naturen. Som her på den flate spanske høgsletta. Oversådd av raude valmuer under ein vid og høg himmel. Til glede for ein vandrar frå det høge nord.
Og om eg berre ser, og let kjenslene rå i meg, så er der mykje kvar dag under vår vandring som stemmer sinnet til takk.

Kjensler.

Sæl er du.... om hjartet ditt ikkje veit kvar det skal legge alle kjenslene.

Kjensler?
Det hender mangt etter pilegrimsvegen. Ein kan ikkje gå den uten at vegen rører ved eins innste, og med det og eins kjensler.
Dag Hammarskjøld skriv i si bok "Vegmerker" at den lengste vegen er innover. innover dit kjenslene bur.
Ein kan alltids prøve å gå vegen utan å la seg berøre av kjensler, berre vere ein observatør. Eg trudde eg kunne det, men etter at vandringa var over, ja, under vandringa og, så såg eg at det var ei umogeleg oppgåve. Den let seg ikkje gjere.
Vandringa etter vegen vart og ei vandring innover, slik Hammskjøld skriv. Sjølv om at det var å sjå som var mitt utgangspunkt.
Eg opplevde ikkje dei store omveltingane i mitt trusliv. Eg oppplevde ikkje å stå på ein haug med utretta armar og kjenne at her, her, var himmelen tynn. Her var eg i nærkontakt det guddommelege. Det var heller desse små hendingane, kanskje ubetydelege hendingane etter vegen som rørde ved mine kjensler. Og slik er det kanskje og med oss i våre vandringar etter livsvegen. Dei små hendingane som gjer oss rike, også på kjensler. Som desse små hendingane frå pilegrimsvegen. Men kvar legg vi dei?

Det ber oppover, opp mot fjellbrynet der oppe. Det er berre det at han ser ikkje så mykje av kor langt det er dit. Han ser ikkje så mykje av vegen i det heile. Berre nokre meter til sides, og så vert alt borte i den grå skodda. Grå skodde. Og ut av skodda yrer det av væte. Han kjenner væta legg seg på klede, trengjer igjennom og inn på huda. Varm hud i møte med kald væte er ikkje godt. Han byrjar fryse. Skulle hatt på seg regncapen, no er det for seint. Trudde ikkje det skulle verte så mykje, men no er han alt våt og kald. Er det langt att tru før han når toppen, og det byrjar gå nedover att? Ned og ut av den kalde og våte skodda.

Grasbakken er mjuk under føtene der vandraren går bortover åsen. Der er ei opa glenne der den merka stien går. På sidene av vandraren er der open skog av lave, spanske, eiketre. Og over han skin ei mild vårsol frå ein klår blå himmel. Mjukt buktar stien seg fram over den grasgrodde vollen der små fargerike blomar pyntar opp mellom stein og tre. Vandraren kjenner på freden og stillheita som rår der han går, og den freden senkar seg i sinnet hans. Breier seg innover, inn mot det inste i han.

Der skulle vere ei gamal kyrkje oppe i neste gate las han. Ho var omgjord til museum, og i det gamle kyrkjeromet skulle der ver ein altarvegg som var verdt å sjå. Første gongen han var i byen var kyrkja stengd, men no andre gongen fann han ei opa dør. Han betate sine euro, fekk ei faldar i handa. Fann seg ein benk å sitje på, og der vart han sitjande lenge. Augene var feste på alterveggen der framme. Den lyfte seg frå alteret opp mot taket i koret med sine mange bibelske bilete, skorne ut i lys gyllen alabast. På benken i det halvskyme kyrkjeromet, framfor den opplyste altarveggen vart han fyllt av andakt i sinnet. Som om han var på heilag grunn.

Kjenslene kan ha så mange grunnar. Mange kan vere små og ubetydelege. Andre sterke og livsmerkande. Men alle har dei noko å gi vandraren, ulike som dei kan vere, om han gir dei rom i det inste av seg.

Om å bere.

Det har eg lært meg som pilegrim, som ein vandrar, som kvar morgon lyfte reimane på ryggsekken opp på skuldrene. Det gjeld å ikkje bere med seg meir enn det ein treng, og helst noko mindre. Børa kan elles lett verte i tyngste laget etter som timane går utover dagen.
Men det har eg og lært etter som åra har har gått, og eg no nærmar meg støvet sin alder. Mennesket er ein uforbedreleg samlar. Også eg. Guds Ord åtvarar mot å samle oss skattar på jorda, men det strider mot vår natur. Kanskje har samlarmanien sitt opphavet i den tida då svolten og nauda aldri var langt unna. Då det gjaldt, om det var råd, å ha eit reservelager dersom nauda ein dag skulle banke på døra.
Den finske diktaren Runeberg sitt epos om om bonden Paavo og hans strev for kone og born på ei frostig og karrig jord, sit meg i minnet.
Men kanskje har vi gått for langt når vi i dag samlar oss skattar i fleng, skattar som vi knapt har bruk for, men som fyller opp våre hus. Vi fyller, billedleg tala, våre ryggsekkar med ting vi trur er viktige.
Den som har prøvd å flytte frå eit romsleg husvære til eit mindre, veit litt om alt det vi gjennom åra har samla opp. Og arbeidet som dukkar opp når ein må byrje å kaste, minke ned alt som er samla. Meisteren sa at der skatten vår er, der vil hjartet vårt og vere.
Kanskje der ligg ein rikdom i å ikkje eige meir enn ein treng, i å ikkje ha for tung ryggsekk å bere på.
Runeberg avslutta sitt eposet om bonden Paavo med at då han endeleg ein haust stod der med ein gul og moden kornåker, og kona hans såg dagar framfor seg med rikeleg og meir korn enn dei trong, Då var det grannen som ikkje hadde vore like heldig med sin haust Paavo tenkte på, og som han ville dele sin rikdom med.
I dag strøymer det store skarer av menneske inn i Europa, også inn i vårt land. Også her i mi bygd vil der kome menneske som treng å å finne ei hjelpande hand, å verte sett av meg og mine sambygdingar. Cornelius Vreeswijk song om at vi ingen ting kan ta med oss dit vi går. Der er andre måtar å fylle sekken vår på enn å fylle den med ting som vi må etterlate oss her ein gong. Der er andre skattar å fylle sekkane våre med, sa Meisteren

Sæl er du når ryggsekken din held seg tom av ting,........  

Snø

Så kom det snø!
Og det er det i alle fall nokre  som er glade for, så mykje kjekt ein kan finne på å gjer i snøen. Renne på akebrett, og å lage snølykter til dømes.

Snø i vente

Ein solrik men kald dag er over.

Det mørknar mot kveld, men i vest kjem tunge skyer inn.
Vil det vere kvite marker ute når morgonen gryr?

Mogonen gryr

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn og daggry

Sæl er du når du ser at vegen er full av daggry

Det gryr ein ny dag over Golinhac, ein liten landsby sørvest i fjella midt i Frankrike. Vandrarane bryt opp frå nattelegeret, får sekkane på ryggen, grip vandringsstaven og byrjar gå mot sørvest, over åsane mot Conques, der dei vil vere framme når vandringsdagen atter går  mot kveld.
Der er mange slike morgonar under ei vandring på pilegrimsvegane. Morgonar med skodde, med regn, men og med blå himmel over som lovar sol over dagen si vandring.
Vandringa, enten det gjeld den eine eller andre slags vandring er full av daggry, heilt til vi legg vår vandringsstav ned. Men kva er det desse morgonane gir oss, og kva fyller vi timane etter  morgonen med? Når kvelden kjem så veit vi kva dagen fekk av innhald. Når natta og mørkret igjen senkar seg over vandraren, då er det tid for ettertanken, for oppgjeret.

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn

Noko desse timane etter alle desse morgonane gir vandraren er namn. Namn på stadar han vandra gjennom. Namn på barar der han kjøpte seg ein kopp kaffi og noko å ete. Namn på hospits der han fekk seg ei seng for natta. Men og namn på menneske han møtte på vandringa, namn som teiknar eit andlet han møtte, eit menneske han ei tid delte vegen med. I hugen hans teiknar namnet fram ein person han minnest med glede, eller med vemod, men kanskje og med andre slags kjensler som han helst ikkje vil vedkjenne seg. Om dei gonger då han trakka feil og kanskje såra den andre. Uten å få gjere opp, utan å be orsaking for gjerninga, orda.
Er det dette Piet Hein har i tankane når han skriv;
Det er en glede i livet der ikke vendes til lede. Det at du gleder en annen, det er den eneste glede.
Der er en sorg i livet som ingen tårer kan lette. Det at det var for sent da du skjønte dette.
Ingen kan resten av livet stå ved en grav og klage. Døgnet har mange timer, året har mange dage.

Størst av alt er kjærleiken, har ein vis mann sagt. Kanskje kan eg legge til ei von for eigen del, at det største av alt etter alle desse morgonane, etter alle desse namna, måtte vere at det var kjærleik, venskap og respekt for den andre som fekk rå i meg desse timane etter alle desse daggrya. Så eg eingong må sleppe å stå med anger i hjarte for det eg let vere å gjer medan høvet var der.

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn og daggry

Blomar i november



Det blømer midt i november.

Om å gå på vatnet.

Kan eit menneske gå på vatnet?
Evangelistane fortel at Jesus gjorde det, men det må vere ei av dei fortellingane om Jesus som det er vanskelegast for eit rasjonelt moderne menneske å ta alvorleg.
Det er in i dag å fortelje om sin tvil. Mange spør seg sjølv om det kan vere sant alt som er skrive om Jesus. Kunne han gjer det som evangelistane fortel, og kven, kva var han? Kanskje er det råd å forstå at tvilen dukkar opp hjå mange.
Tvilar eg?
Ja eg har tvila ofte. Ikkje på det skrivne Ordet. men ofte på meg sjølv. Det gav meg tidlegare mange opp og nedturar i mi trusverd. Slik sett kjende eg meg mange gonger som Peter som i tru stig ut av båten, ut i bylgjene, for så med eit å oppdage si manglande tru. Og då held ikkje vatnet han oppe lenger, han søkk. Det var i ein slik nedtur eg verkeleg oppdaga Jesus si hand; Sjå eg har gjort alt ferdig, og det er nok også for deg.
Det var ikkje avhengig av mi store eller vesle tru. Det var nok å gripe Jesus si utrette hand og halde fast i den. Slik det og vart Peter si redning.
Jau, eg trur også på desse utrulege fortellingane i evangelia fordi dei fortel meg at Jesus var noko meir enn Maria sin son. Desse umulige fortellingane syner meg den andre delen av han, den guddommelige delen. Den delen av han som gjer  det mogeleg for meg tru, trass i min tvil på mi eiga trusstyrkje. Eg les om kyrkjefedrene og deira kamp for å kome til rette med kven har var, der dei tilslutt enda opp i felles erkjenning av at han var både av menneske og av Gud, i ein person. Det er denne erkjenninga deira av kven han var, som for meg stig fram i fortellinga om den gongen han gjekk på vatnet, og i mange av dei andre fortellinga. Den erkjenninga som samlar seg i læreveinane sitt utbrot; Du er Messias, den levande Guds son.

Om å gå saman.

Sæl er du når du ikkje er så oppteken av å nå fram, som det er å kome fram saman med andre.

Kva er det denne sæleprisinga handlar om?  Eg tenkjer at det handlar om nærleik, om venskap, og om å knyte band til andre menneske. Det vert sagt at eit av vår tids store mellom-menneskelege problem er einsemd.  I skrivande stund såg eg nett ei gamal episode frå den tyske krimserien Derrick, der eit hovedmotiv var tre kvinner som møtte ein mann som med gav av sin hjartevarme inn i den einsemda dei bar på, trass i deira, ytre sett, vellukka liv.Og kulden frå deira menn som ikkje tolde hans varme omtanke.
Utan kjærleik døyr mennesket, er det visst eit klokt mennneske som har sagt. Men vi menneske er ikkje samansett heilt likt. Nokre vil helst vere åleine, andre treng mange rundt seg. Dei åtte åra eg har vandra jordiske pilegrimsvegar har eg vore så heldig at eg alltid har hatt nokon å gå saman med, og det har vore ein stor rikdom. Eg trur eg hadde kjent meg einsam om eg skulle gå åleine. Det har vore godt å ha nokon å gå saman med, og det har vore godt å kome fram saman med nokon.

 På veg mot Cirauqui i Navarra, Spania

Men eg tenkjer og at han som skreiv desse orda, ikkje tenkte berre på slike vandringar. Kanskje han tenkte like mykje på vår livsvandring. Frå vogge til grav. Mållinja på den vandringa må vi nok krysse åleine, men undervegs treng vi medvandrarar. Gode medvandrarar som gir av seg sjølv hjartevarme og nærleik, venskap og kjærleik. Men det må gå begge vegane.Utan det kan vokstervilkåra for nærleiken og kjærleiken oss i mellom verte vanskeleg.

Sæl er du når du ikkje er så oppteken av å nå fram, som det er å kome fram saman med andre.

Å sjå det usynlege.

Dei fleste menneske er ulike, slik og med mi kjære og meg. Eg såg det under våre vandringsdagar i framandt lende, og eg ser det på kjende vegar her heime. Eg har gjerne augene festa i horisonten, i landskapet rundt meg. Ho har eit anna synsfelt. Ho ser dei nære tinga. Det som ligg rett framfor føtene. Slik er det og i kvardagslivet. Eg er i dei store tinga, ho er mest oppteken av dei små hendingane. Du misser det viktigaste kjære, seier ho, det er i alle dei små hendingane livet er.
Men det første ordet i dei ti sæleprisngane til den mellom-amerikanske presten går endå lenger. Til det ein ikkje kan sjå.

 

Sæl er du når du ser at vegen opnar augo dine for det du ikkje kan sjå.
Då må han meine noko meir enn å gå i skodda ned frå O Cebreiro og få det skodda gøymer openberra etter kvart som ein flyttar seg framover etter vegen. Eller å flytte augene frå horisonten og ned til dei små opplevingane som ligg rett framfor føtene.
Kva ligg i orda om å få opne augene for det ein ikkje kan sjå?
Er det å få sjå noko ein ikkje kan sjå med våre fysiske auge.
Er det å få sjå noko med våre "indre" augo. Ikkje fysisk, men psykisk.
Med trua sine auge.
Det har forundra meg mange gonger under lesing av ulike meinigdebattar mellom truande og ikkje truande. kor vanskeleg ikkje truande har for å skjøne kva dei truande talar om. Det er som om dei manglar auge til å sjå det som ikkje kan sjåast. Den usynlege røyndomen som trua openberrar.
Får så pilegrimen desse augene til å sjå det ein ikkje kan sjå ved å gå jordiske pilegrimsvegar? Det trur eg er heller få, for når ein går så er det ikkje berre sekken sin på ryggen ein har med, men og sin indre ballast. Mine vandringar på dei vegane gav meg ikkje mykje av slike opplevingar, men i mine heimegrender, og i mi eige stove har eg ofte fått oppleve rikdomen i sjå det som eg ikkje kan sjå.
Og den gåva kan ein ikkje skape ved eiga kraft, den får ein som ei gåve ved å opne seg for trua.

 

Sæl er du når du ser at vegen opnar augo dine for det du ikkje kan sjå.

Bienventurado eres, peregrino

"Pilegrimer er vi gjennom tiden, fra vår fødsel like til vår død". Slik byrjar Eivind Skeie ein av sine salmar.
Heilt sidan eg byrja å setje føtene mine på dei sokalla pilegrimsvegane og vart ein "pilegrim", har eg i mine tankar bala med kva det tyder å vere ein pilegrim. Kven er denne vandraren, pilegrimen, som går mot ein eller annan heilag stad - kva no det tyder - denne framande som kjem, stansar ei kort stund, og så er borte att. Som alltid er undervegs.
Det er  enn so lenge desse orda til Eivind Skeie eg har enda opp med i min førebelse konklusjon.  Tankar er og alltid undervegs. I denne mi tolking av innhaldet i orda  pilegrim / pilegrimsvandring, så er det ikkje det forjetta, heilage, målet der framme ein stad som lenger er kjerna for meg, men det er vegen og vandringa som har gitt - og gir - meining og mål, innhald og røyndom for mi vandring.
Pilegrimer er vi gjennom tiden, fra vår fødsel like til vår død.

 

 

I den sokalla Bergpreika av Jesus, som Matteus fortel att, opnar Jesus med ni ord som kvar gong opnar med Sæle er dei ..., der han fortel om nokre type menneske og deira sinnelag, og kva løn som ventar dei eingong.

Eg kom eingong over nokre ord som likna desse Jesus sine ord, men der målgruppa var pilegrimen, og dei orda møtte mine tankar om pilegrimen og hans vandring.

Det var ein prest frå Mellom-Amerika hadde skrive dei, på spansk, men eg tillet meg å omforma dei til mitt eige målføre.

Bienaventurado eres, peregrino, var innleiinga hans til desse orda.

Eg tillet meg å omsette dei til Sæl er du, pilegrim.

Og kanskjer er det desse handlingane, desse orda, dette sinnlaget som presten sine ord formar, som under vandringa langs vegen kan gjere oss sæle, og ikkje det fjerne målet der framme, ein gong.

 

Biletet over er frå slettene i Gascogne i sydvest-Frankrike. Ein stad noko syd for elva Garonne.



Når tåkene letter

Same motiv som i går, men... Det vert litt meir lys å sjå når skodda er borte. Og hadde det vore skyfritt så hadde og fjella over lysrekka trådt fram, med ein stjernehimmel bak. Men dette er det eg ser når eg vender augo mine mot sør, ut mot nattemørkret der ute. Ein overskya kveld i byrjinga av november.

Kveld

Når dagen går over i kveld, klårnar det av over oss og stjernene dukkar fram på den nattsvarte himmelen. Men då det og noko anna som legg seg over fjorden. Lav skodde, og skodda klarer ikkje å hindre lysa frå terminalen på andre sida fjorden å trengje igjennom, og dei skaper ei trolsk stemninig i kvelden.

Det går mot natt

 

Så er endå ein dag over, og vi skriv november. Oktober gav oss ein dag med nær 20 grader + før månaden var over, men så kom vinden og regnet. I dag har eg sett regnet stå i fjella rundt om, utan å væte så mykje her eg har min heim.  Men no er dagen over. Det myrknar ute og lysa langs fjorden trer sterkare fram. Men over Helgehornet i vest opnar det seg ei strime i dei mørke skyene, og der seier sola, som eg ikkje har sett i dag, eit siste gulraudt farvel. Så er det berre å ta i mot nattekvila, og å vente på morgondagen og sjå kva den har å gi.

Gyllne morgon

Å desse fagre, men akk så korte morgonstundene. Det er som å sjå inn i ei anna verd. Då han som sit på truna reiser seg og seier:" No er tida koma då det gamle skal rullast bort som eit klede, og eg skaper alt på nytt." Ei verd der alt det vonde som vi opplever rundt oss er borte, og der det finst inga tåre meir.

Gyllen morgon

Og Gud såg på alt han hadde gjort. Og sjå, det var svært godt! Og det vart kveld og det vart morgon.

Sjå, dagen sprett i austerætt.

Han livet opp vil yngja.

Sjå, skuggar fly,

og solglytt ny

no gyller sky,

og tusen munnar syngja.

 

Det byrjar verte nokre år sidan eg som liten gut stod ved pulten i klasseromet på Lystad skule. Der stod eg tre  morgonar kvar veke saman med mine medelevar, Vi var ikkje så mange, 8 gutar fordelt på 4 klassesteg det året eg var 6.klassing. Og framme ved kateteret stod læraren og leidde oss i ein morgonsong. Ofte var det denne av Elias Blix. Og så kunne skuledagen byrje.

Og slik byrja dagen i dag over mine heimegrender. Med fjellranda i skarp profil mot ein lysande austhimmel.





Raud morgon

Denne morgonen, då eg var ute for å hente morgonen sin lesnad, avisa,
lyste austhimmel raud. Dei er vakre desse stutte stundene når dagen er i ferd med å vakne, før sola har lyft seg nok opp til å nå over tindane i aust, men nok til at ho gyller skyene med sine strålar.
Så spørst det om det gamle ordtaket framleis har hevd. " Morgen rød gjør aften blød."


Desse to bilete er ikkje frå i dag, den ligg alt nokre morgonar attende. Austhimmelen lyste fargerikt opp av den stigande sola. Strålane frå den hadde ikkje funne vegen ned til grendene ved fjorden endå, men sola var på veg. Litt væte måtte det ver i lufta sjølv om eg ikkje kjende det, for i vest reiste regnbogen seg over Helgehornet.
Gyllen morgon i aust, og regnbogen i vest har eg ikkje opplevd så ofte.

Kortur til Loen og Olden

 

Tunnellane gjennom Austefjorden og Kviven til Hornindal har opna for ei lettare rute til indre Nordfjord for oss her på Søre Sunnmøre, og med det ein lettare tilgong til å oppleve nye stadar og ting.
Sist søndag prøvde kyrkjekoret eg er med i seg på dette, då  vi tok vegen til to av bygdene i Stryn kommune, Loen og Olden. Begge kjende turiststadar, men denne gongen var det ikkje den storslegne naturen som var hovedmålet, men to bygningar.
Først vitja vi Loen kyrkje, ei åttekanta kyrkje frå 1837, med mange fasinerande ting frå den gamle stavkyrkja. Koret deltok i gudstenesta, og sidan kyrkja ikkje er så stor, og det denne sundagen var mykje som hende, både dåp, konfirmantpresentasjon og kyrkjebok til 6-åringane, så var kyrkje fullsett. Og då fekk koret æra av å sitje å brikje, raudkledde som vi er når vi er kor, på begge sidene av koret under gudstenesta.

 

   











Etter  gudstenesta gjekk turen ned på det store hotellet i bygda for ein velsmakande lunsj. Diverre var tida litt for stutt til at fjellentusiastane i koret kunne klatre opp fjellet og ta turen over brua som heng over jølet høgt der oppe. Det fekk nok vente til ein annan gong.
Etter lunsjen sette vi, gode og mette, kursen til nabobygda, Olden, og heimen til ein rik amerikanskfødd målar, William Henry Singer jr.med hustru Anna. Der fekk vi høyre den spennande soga om livet deira, og om livet i deira store hus, med gjestar og tenestefolk. Og om deira rause gåver til både bygdefolk og bygdelag, med både vegar og sjukehus som dei finansierte.
Men i huset i Olden var det "upstairsdown downstairs". I tredje etasje var gjestane sine rom, i hovedetasjen heldt ekteparet til, medan tenarskapet sin plass var nede på grunnplanet. Det var fru Singer som rådde i huset, medan Singer sjølv heldt seg mykje i atelieret han fekk reist litt lenger nede i bakken. Og der nede, i eit lite gravkapell, ligg dei begge to i dag.

På ein så gild og opplevingsrik søndags-utfklukt høyrer eit gruppefoto og med, her med tenarbustaden på Singer-heimen som bakgrunn. Ei viss standsulikskap kan ein nok ikkje så bort frå for oss på vitjing i 2015.. Korleis det vart opplevt i Olden, i tidsromet mellom dei to verdskrigane i det førre århundre, seier ikkje soga noko om.

Skorgedalen

 

Vår eldste dotter og to av hennar born vitjar oss no nokre dagar i haustferien, og ho hadde lyst på ein tur fram på sætra i Skorgedalen, og då slo eg lag med henne. Det var ikkje så mange solstreifa denne dagen, og godt var kanskje det, for meg. Eg vart både sveitt og tungpusta opp motene til Leitet, der dalen opnar seg framover, og det vert lettare å gå.  Det har vore lagt ned ein del arbeid på stien av ein kvan sidan sist eg var i dalen. Framme på myra var der komne steinar i stien, og det gjorde det enklare å kome over dei blaute strekningane. Vel framme på setra bles nordavinden kald, så det varde ikkje lenge før vi vende nasen  heimover dalen att. Mellom gulnande tre og mangefarga lyng. Og då møtte vi min eldste bror. Han var i dalen for tredje gong i år. For meg sjølv er det år sidan sist eg var der. Eg har visst noko å strekke meg etter, skal eg ha same forma som han når eg når hans noverande alder om nokre år..

Haust

 

Så er hausten komen. Rognen står med raude bær og gule blad, og i liene skiftar trea farge , litt for kvar dag. Ein sommar er over. Vi kom ikkje så langt, mi kjære og eg denne sommaren. Det lengste vart ei og ei halv mil til nabobygda, elles har vi stort sett helde oss heime og pusla med vårt. Men no på hausten har vi prøvt å skaffe oss litt trim utover å køyre bil. Og då er trimmen grunna på å bruke føtene opp i dei flotte fjella rundt bygda vår.  Vi gjorde for litt sidan ein første test på korleis det stod til med forma etter sommaren sine dagar. Vi vart med ei dotter og hennar make då dei skulle erobre bygda si "Bessegg", men underteikna måtte kaste inn handkledet før vi nådde første toppen. Og då vart det å returnere ned til setra i dalbotnen og ta setrevegen attende til bilen.  Men flott utsyn framover fjell og dalar fekk vi med oss, om vi må ha i vente til ein annan gong det store utsynet mot bygda og fjorden i vest.    Etter den ikkje heilt vellukka turen den gongen, var eg noko spent på kor det ville gå i dag då vi tok ut på neste tur mot ein fjelltopp. Denne gongen var det saman med son og soneson som ville ha oss med opp på Helgehornet som ragar opp på andre sida av fjorden, sydvest for vår grend. Og i dag gjekk det lettare. Eg kom opp utan dei lange kvilepausane. Frå toppen er det eit vidt utsyn i alle himmelretningar. Til øyane og havet langt i vest, til breane sør i Nordfjord, og fjella innover mot Hjørundfjord, og så til dei to bygdebyane som ligg så nær kvarandre. For meg er nok mi eiga bygd, med fjorden og fjella rundt den fagraste.



For den yngste i laget var det spennande å kome opp på toppen for fyrste gong, og då måtte sjølvsagt toppboka fram slik at det kunne noterast at han hadde vore der.

50 år

Så har 50 år gått. Du verda så unge vi var der vi stod på kyrkjetrappa etter at vi fekk høyre orda frå presten at no var vi rette ektefolk. Og kor lite vi visste  om dagane som ville kome. Kvar har åra vorte av? Takk skal du ha, mi kjære, at du har helde ut med meg i alle desse åra. Eg trur vi skal greie nokre år til i lag, eg. Vi veit i alle fall litt meir om kva det vil sei å vere rette ektefolk etter alle desse åra. Og i morgon skal vi samlast igjen, alle dei som er resultatet så langt, etter det ja vi gav kvarandre den gongen for 50 år sidan.

Sommar og sol.

Dette er ikkje verst å få. Ein solvarm dag etter heller kjølege sommarmånadar så langt. Men i dag kom det ein dag med temperatur over 20 grader  Måtte dei verte fleire. Og når dagens sitt arbeid er over kjennest det godt å setje seg til rette i godstolen ute, og legge føtene på rekkverket, og kjenne sola varme ein kropp som ikkje har fått lov til verte brun så langt i år. Han er heller vinterbleik. Det er slike dagar ein skulle gått ned i fjøra og teke eit bad. Kjenne det kalde vatnet strøyme rundt kroppen.  Men eg trur det får vere med tanken, og heller nyte litt grillmat og ein god kopp kaffi her eg er. Oppe på verandaen over meg er der fire små som frydar seg og plaskar ut i eit lite basseng, og då sender dei nokre dråpar ned over  meg og. Eg får sei det greier seg med dei dråpane eg får derifrå, i dag.

Ferdig (nesten)

Så er vårt nye bad ferdig - nesten. Dusjkabinettet er prøvt, og vaskemaskina er igang med sin første vask. Det vart ei endring frå det som var, og både mi kjære og eg er vel nøgde med det som har hendt. Så stor takk til våre hjelparar. Vel, heilt i mål er vi ikkje enno. Støyt har vi ikkje fått på plass enno, men eit par skøyteleidningar hjelper på den mangelen. Og eit par dører manglar, men det er trass alt berre småting i høve til alt arbeidet som har vorte gjort i desse månadane sidan vi byrja. No er det først noko arbeid som ventar ute før eg byrjar på neste runde innandørs. Eg vert nok ikkje arbeidslaus på nokre veker enno. Men heldigvis spring det ikkje frå meg. Det ventar på meg, og kvar gong eg er ute i gangen så minner det meg på det uferdige som ventar på framhaldet. Men det vert ikkje i dag, ikkje i dag nei.

kaffi med noko til

Eg måtte til med støvsugar og golvmopp ut på dagen i dag. Årsak. Mi kjære fann ut at ho skulle be inn dei av familien som bur her i bygda på kaffi med noko attåt. Og då var det berre å setje igang. Det er ikkje fritt det har synt igjen at vi har hatt bygningsarbeid på gong i husværet vårt. Men med litt arbeid så vart både kjøken og stove nokonlunde presentabel, medan mi kjære var avgarde og handla noko å ha attåt kaffien. Men så mykje avslapping vart det ikkje på meg etter på før eg vart kalla ut til å steike vafler. Kva grunnen var til hennar innnfall? Kanskje var det ei feiring av at ein av svigersønene monterte vårt nye toalett i går, så no slepp ho å uroe dei oppe nattestider, og han ho bur saman med kan legge bort den gamle skikken som menn brukte før toalettet var flytta inn i husa. Lure seg ein tur att om nova. Vel, ho hadde nok endå ein grunn, for her bur ein i huset som fyller år på same dato som målgranskaren Ivar Aasen, og han ville ha runda 202 år i dag, og slikt er det grunn til å feire litegrann. Vel, han her i huset har ikkje nådd ein så høg alder enno, og det er vel heller tvilsamt om han nokon gong gjer det. Men difor er det kanske viktig å feire dagen i all enkelheit no, saman med den familien han har her i bygda. Og utanom born med makar,  og brør, så var dei fire eldste og dei fire yngste borneborna her, men desse stod glatt over kaffien. Det er kjekt å sjå kor godt dei går saman, trass i den store ulikskapen i alder. Men matfata var tome etter gildet, så noko var det då som fall i smak. Og då er han som vart feira klar for å byrje å telje ned endå eit år.

det 491.ande

Om det ikkje vart noka preike i gårsdagen si gudsteneste, så evna Orda frå Matt. 18 å leva vidare i meg utover dagen og natta. Eg undra meg over kva eg ville sagt om det var eg som skulle halde den preika, noko eg slepp sidan eg har sagt frå meg den retten. Men orda reiste fleire spørsmål i tankane mine.  Spørsmål som kanskje ikkje har nokre enkle svar, eller?
Ikkje sju gongen, men sytti gongen sju, svara Jesus Peter då han spurde kor mange gongen han skulle tilgje bror sin. Men kva med den 491.ande gongen, eller den 500.andre.  Det enkle svaret er sjølvsagt at der er inga grense for tilgjevingane vidare oppover. Men er det so enkelt? Syner ikkje våre erfaringar i livet at der er ting, handlingar, som det kan vere vanskeleg, ja urett å kreve tilgjeving for? Sjølv for den eine gongen?
Og so heldt Jesus fram med å fortelje ei soge om ein konge og nokre tenarar med skuld. Den første si skuld var enorm, men han opplevde å få skulda si sletta. Der vart det tilgjeving mange gongen sytti gonger sju. Men så raknar biletet, for han møter ein medtenar som er skuldig han ein bagatell, og då er der inga tilgjeving tilstades i det heile.
Og det som vidare hender reiser nye spørsmål hjå meg. Kan tilgjevinga reverserast? Kva er det enkle svaret her på slutten av Jesus si fortelling, for Jesus let kongen kalle attende den tilgjevinga han gav tenaren med den enorme skulda. Fordi han ikkje sjølv evna å tilgje sin medtenar.
Kva så? Eg sit att med spørsmålet; Er der grenser for tilgjevinga, nåden? Og er det mitt liv, mi evne til sjølv å tilgi, mi evne til å leve i tilgjevinga, som avgjer? Vil det sei at Han vil sjå etter kva frukt Hans tilgjeving får hjå meg, om tilgjevinga vert omsett i handling i mitt liv? Kva då med dei enkle svara som vert forkynt frå så mange preikestolar rundt om, der det og vert sagt at slike tankar er gjerningskristendom?
Eg veit sanneleg ikkje om eg hadde tort å stå fram på ein preikestol med slike spørsmål.

Etter gudstenesta,

Sundag ettermiddag. Været er ikkje det verste, nokre grå veggar av regn her og der i fjella rundt om, men til å leve med. Sjølv slappar eg av innandørs, vel heime att etter gudstenesta. Det vert vel litt enkel varm mat etter kvart. Vi to er ikkje så kravstore i matvegen, heller ikkje på ein sundag. Det treng ikkje kome steik med ymse grønsaker attåt på bordet, for at denne skrivaren skal vere meir enn nøgd. Og i dag var det mi kjære som var ansvarleg for kyrkjekaffien, med litt hjelp av sin make, så då er det lov å roe seg litt etterpå vidare utover dagen. I dag fekk vi ei gudsteneste  som ikkje fylgde skjemaet heilt ut, men kvifor treng kvar gudsteneste gjere det? Årsaka var at soknepresten var forhindra, og vikaren fekk berre nokre timar til å omrøme seg på før klokka var der. Det gjekk bra, og kvifor skulle det ikkje det. To små jenter vart døypte, og nattverdmåltidet vart forretta, så ingen hadde nokon grunn til å klage. Det største brotet vart at preika, i form av mange og vel gjennomtenkte ord ikkje kom, i staden fekk vi lyde til gitarspel og song. Ein song av Jonny Cash som gudstenesteleiaren hadde sett om til nynorsk, "The miracle man  from Galilee".  Og som eg har sagt så mang ein gong. Ordet er sterkt nok i seg sjølv, det toler å stå åleine utan dei mange "kloke" orda attåt. Takk til Sindre Løvik for tenesta som gudstenesteleiar i Ørsta kyrkje i dag.

August

Så har mi kjære endå ein gong blada om på kalendarane, og no er det augustmånaden som syner fram sine ubrukte dagar. Eg vil ikkje rose månaden som er over for å ha vore den store  og
ugløymande sommarmånaden når det gjeld sol og varme. Men så veldig ille som somme vil ha det til, har den ikkje vore. I motsetnad til for eit år sidan, har den heller vore ein "normal" julimånad, sett i eit lengre perspektiv. Det var heller fjorårssommaren som var unormal. Men for å rose meg sjølv litt, så har eg, trass i ein kjøleg sommar, teke mitt første sjøbad for nokre dagar sidan. Eg har nok kjent sjøen varmare. Ikkje at det har hatt så mykje å sei for oss to korleis været har vore. Vi har tusla med vårt her på grunnplanet, men no er vi åt å sjå enden på vårt langvarige arbeid med å fornye badet vårt. Om ei veke har vi truleg teke det i bruk att. Det kjennest godt.  Så vonar vi at månaden vi er inne vil gi oss meir sol og varme. Det vil gjere godt når vi snart går inn i den komande hausten.

Kokheitt

"Kokheitt" viser målaren ute, og det er 32.5 i normal tale. Ein annan digital målar i nærleiken viser 33.9, men det er nok i meste laget. Det er nok 32.5 og, sjølv om det er i skuggen på solsida. EIn målar på skuggesida av huset viser no 30.6, og det er nok eit rettare tal. Men kva gradtal ein stoggar ved, så er det kokheitt. I varmaste laget i sola for meg, så eg held meg der skuggen råder. Eg kunne nok gått ned i fjøra og prøvt meg på mitt første sjøbad i år. Men eg let meg ikkje freiste, sjølv om eg høyrde frydefull rop frå huset sine små, for litt sidan. Og det er bra dei nyttar høvet no når sumaren gjer ein snarvisitt, for etter som YR-folka fortel så er vi attende i normalen i morgon alt, med regn og ein gradstokk som berre seier "Mjølkeflødde" eller "Fjelgt". Og skal eg tru mi kjære som granskar månefasane, så er det ikkje store vona om meir " Heitt" eller "Lommert" vær før i slutten av denne månaden eller i den neste. Og det er i grunnen greit, så slepp eg at det er været som hindrar meg frå å fullføre arbeidet eg gav meg i kast med etter påske, å bygge opp eit nytt bad frå grunnen av for mi kjære og meg. Ho byrjar å stunde etter fullføringa. Jagar så smått på meg, noko som ikkje høyrer kvardagen til frå henne. Men eg trøystar henne med at no er det på det næraste det nokon gong har vore. Rørleggar og elektrikar har vore her dei siste dagane og klargjort det dei sålangt kan gjer, og då er det berre å få på flisene og vente på veggplatene. Så det går då framover, om ikkje så brått.

Hurra!

Med blå himmel mellom skyene kom dagen. Vår nasjonale festdag, 17.mai. Dagen då vår grunnlov var vedteken i 1814, men sjølvstendet vårt kom ikkje før i 1905. I mellomtida var vi i union med Sverige. I år feirar vi og at verdskrigen enda for 70 år sidan, og landet atter vart fritt frå den tyske okupasjonsmakta etter fem lange år. Og med vindstille, sol og ein brukbar temperatur kunne feiringa ta til med festkledde barn togande gjennom gatene til flott korpsmusikk, medan gatene var omkransa av feststemde sambygdingar. Dagen som er våren  sitt høgdepunkt. Og betre kunne den ikkje verte, blå himmel, snøkledde fjell, grøne lider og blømande frukttre. Og med vårt raudt, blått og kvite flagg på alle flaggstenger og i mange, både store og små hender. Kvinnebunadane aukar i variasjon for kvart år, og no byrjar det å verte fleire menn med bunad også. Min kom ikkje så langt at eg fekk ta den i bruk, og no er den for liten for meg. Men eit av barnebarna skal ta over den. Han manglar berre ei skjorte og knestrømper, så kanskje får eg sjå han i den om eit år. Her i heimen feirar mi kjære og eg  i tillegg at for 37 år sidan fekk våre tre døtre ein bror.  Hipp, hipp, hurra for dagen.