Kyrios

Ein varm og solrik dag går mot kveld, og sin ende. Og for meg byrja den med, etter frukost, å gå dei 3000 stega heimanfrå og til kyrkja og kyrkjegarden. Blomane på mine to gravstader treng vatn no desse varme dagane. Etterpå fann eg roa inne i kyrkja. Eg er kanskje vorten litt katolsk etter år med vandringar i katolske Frankrike og Spania. Eg har fått ei vane med å tende lys i lysgloben, og teikne meg med krossteiknet i gudstenstene. Eg tykkjer det er med på å førebu meg på det som skal kome i den neste timen, og på veka som står føre. Og i dag fekk vi vere med på to dåp, ein liten gut og ei ung jente på 12 år.

Og som vanleg heldt prest Arne ei god preike, Denne søndagen var det vanskelege ordet "synd" temaet. Kjekt var det og å sjå at mange deltok ved nattverden.

Eit ord som har vore i tankane mine siste veka er det greske ordet Kyrios, som tyder Herre. Den kanskje første trusvedkjenninga frå dei Jesustruande i ein gudsteneste samanhang  er dette ordet Kyrios,  Jesus er Herre.

Noko som var omveltande, for den som hadde rett på den tittelen var keisaren, det var han som var Kyrios. Ikkje ein krossfesta hebrear. 

Så det var ein revolusjon av dei truande å setje den tittelen på den krossfeste og oppstadne Jesus Kristus

Rett nok hadde Peter på eit spørsmål frå Jesus om kven dei meinte han var, svara at han var Messias, Guds son.  Men Messias er ein jødisk tittel som tyder den salva, og på gresk er det ordet omsett til Kristus.

Attende til Kyrios. Før vår tidsrekning var det 70 menn i Aleksandria som dreiv og omsette dei  hebraiske skriftene til gresk. Den omsettinga har vorte kalla Septuaginta. Då møtte dei og Guds heilage namn, Eg er den eg er, det unemnande namnet som på hebraisk berre vert skrive med eit tetragram på 4 bokstavar, YHVH.

Korleis valde dei å omsette dette tetragrammet for Guds namn til gresk, jau ved nytte ordet Kyrios, Herre.

Eg tykkjer det er spanande når Paulus i Kollossarbrevet skriv at Kristus er den Herre,  (kyrios) de skal tena.

Kristus er Herre, er ei spanande trusvedkjenning for Jesustruande, også i vår tid. For kva har det å seie for meg, og for oss truande at Jesus er Kyrios, er Herre.?

Lys over lys

Biskopane som var samla i Nikea for 1700 år sidan, vart etter påtrykk frå keisaren, samde om ei felles trusvedkjenning for den kristne kyrkja. Noko som nok ikkje var så heilt enkelt, så mange sterke meiningar det var på kven Jesus Kristus var. Var han berre Gud, eller var han berre eit menneske som vi. Eller noko midt i mellom. Dei vart til slutt samde om ein ordlyd som alle dei ulike kyrkjene i sør, aust og vest kunne einast om.

Og som eg tykkjer har nokre ord med spenst i.

Her fylgjer det dei vart samde om når det gjeld Jesus Kristus.

Vi trur på ein Herre, Jesus Kristus, Guds einborne Son, fødd av Faderen før alle tider, Gud av Gud, lys av lys, sann Gud av sann Gud, fødd, ikkje skapt, av same vesen som Faderen. Ved han er alt skapt. For oss menneske og til vår frelse steig han ned frå himmelen, og ved Den heilage ande og av Maria møy vart han menneske av kjøt og blod. Han vart krossfest for oss under Pontius Pilatus, leid og vart gravlagd, stod opp tredje dagen etter Skriftene og for opp til himmelen, sit ved høgre handa åt Faderen, skal koma att i herlegdom og døma levande og døde, og hans rike skal vera utan ende.

Trusvedkjenning

Det er 1700 år sidan den Nikenske trusvedkjenninga vart vedteken av kyrkjemøtet i byen som då bar namnet Nikea. Noko sør for byen som då heitte Konstantinopel. Det var keisar Konstantin den store som kalla inn til kyrkjemøtet, då han kravde at dei frammøtte biskopane skulle verte samde om den kristne trua sitt grunnlag. Noko som ikkje var så lett korkje då, eller i dag. Kven var Jesus? Svaret på  det spørsmålet sprikjer nok også i vår tid, desverre. Ein Gud som er tre i ein og ein i tre er ikkje altid så lett  å fatte for tanken.

Ivar Aasen sine ord om at ei tru stydje oppunder, har nok mykje for seg.

Ei av dei første trusvedkjenningane finn vi i dei tre første versa i Hebrearbrevet, slik 2024  omsettinga gir dei att.

Mange gonger og på mange måtar har Gud i tidlegare tider tala til fedrane gjennom profetane. Men no i desse siste dagar, har han tala til oss gjennom Sonen. Han har Gud sett til arving over alle ting, for ved han skapte han verda. Han er utstrålinga av Guds herlegdom og biletet av hans vesen, og han ber alt med sitt mektige ord. Då han hadde fullført reinsinga for syndene våre, sette han seg ved høgre handa åt Majesteten i det høge. Slik vart han mykje større enn englane, for det namnet han har fått i arv, er så mykje større enn deira.

Skodda sig på

Det har ikkje vore så alt for mange solfyllte og solvarme dagar her vest ved storhavet denne sommaren, men i dag fekk vi ein. Det var litt kjøleg med skodde ned i fjella då eg byrja på vandringa mi til kyrkja i dag tidleg, men skodda rivna opp medan eg gjekk, og då kjende eg at eg kunne kledt meg litt lettare.

Det tok eg lærdom av, så vel heime att letta eg på habitten for resten av dagen. 

Men ingenting er å rekne med på mine kantar, heller ikkje været. Så no seinkvelden såg eg at havskodda var på veg inn Voldsfjorden. Det var berre litt av toppen på medet mitt, Sandhornet, eg såg over skoddehavet.  Og ikkje lang tid etterpå var det også borte, gøymt i grå skodde.

Då er det berre å vone at sola klarar å rive opp skodda i morgon førmiddag, så vi får endå ein varm og solrik dag her innfor Stadt.

Sommarnatt

Det mørkner over heien og natten stunder til.

Slik byrjar eit dikt av Arnulf Øverland.

Eg vart sitjande oppe lenger enn eg brukar denne julikvelden, og no sig natta på. På andre sida fjorden ser eg at gatelysa i heimane der vert tende. Og oppe på sørhimmelen lyser ein halv måne sterkare no enn då eg sette meg framfor vindauget for eit par timar sidan. Då kasta framleis sola sine strålar over åsen og fjellet sør om fjorden.

Du skal ikkje sova bort sumarnatta, ho er for god til det ... syng Aslaug Låstad Lygre. Eg trur ikkje eg kjem til å fylgje hennar oppmoding, det er nok snart tid for å krype under dyna for meg i denne sommarnatta.

Men i denne fine kvelden tok tankane sine eigne vegar, heilt til klokka no fortel meg at eg har passert midnatt, og har byrja på eit nytt døgn. Døgnet då min eldste bror skulle fyllt 89 år. Diverre så gjekk han bort for 3 år sidan.

Eg er berre eit steg

Desse orda er henta frå pave Frans sin sjølvbiografi, slik eg fann dei i den katolske kyrkja sitt magasin St. Olav.

Omsettinga til nynorsk er av meg.

Eg er  berre eit steg.

Kyrkja har alltid ei framtid.

Det underlege er at Kyrkja har røtene sine fortida. I den levande Kristus som levde i si eiga tid, og i hans oppstode. Men at den og har røter i framtida, i Kristi lovnad om at han framleis vil vere med oss til tida sin ende. I den lovnaden ligg Kyrkja si framtid.

Vil den verte forfylgd? Det har den vorte så mange gongar. I nokre tilfelle ikkje utan grunn - fordi den hadde vorten for prega av denne verda. Andre gongar utan grunn - mange martyrar var slett ikkje opptekne av denne verda. Og idag er det altfor mange martyrar som vert drepne eine og åleine fordi dei er kristne. Sjølv i vårt 21.århundre er vår kyrkje  framleis ei martyrkyrkje.

Kyrkja vil gå vidare. Eg er berre eit steg i kyrkja si soge.

Dagane går

Tida går. Om nokre dagar rundar eg igjen ein åremålsdag, og byrjar nedteljinga av eit nytt år.  Kor mange år eg har att framfor meg er det ikkje meg gitt å vite, men dette siste halvåret har på mange måtar vore ei læringstid  for meg. 

Eg har, sidan eg ved nyttår fekk beskjed om å la bilen stå eit halvår, vorten avhengig av at andre er villige, og har tid, til å køyre meg. Ellers så vert det å nytte apostlane sine hestar på dei lengdene eg orkar gå. 

Det har nok krevt ein del av mi stoltheit og sjølvkjensle det å verte så avhengig av andre.

Og no held eg på å førebu meg på at mi bilførartid nærmar seg sin ende. Noko eg ikkje vonar,  men fryktar.

I desse dagane dukka nokre linjer av Rolf Jacobsen opp for meg . Nokre ord om at bekymringane ikkje må vekse meg over hovudet. Ikkje mismot, men glede . 

Kjenne sevjens vilje under barken, som han skriv i diktet ; Morgonbøn ( Matutin )

La meg eie bare et lite hjerte

som hos er barn, 

og øyne og hender som et barn.

Bekymringer alle dager

og jevnt savn

kan du la meg bære,

men ikke mismot, Gud.

Så gi meg bare et stille , ungt hjerte

så jeg kan kjenne sevjens vilje under barken

og høre vårens skritt bak fjellene, 

men ikke avmakt, Gud,

Om jeg har noen å være hos

som ikke vender seg bort,

for jeg har så langsomme ord

og ingen glans i mine hender.

Et stille, nakent hjerte

som hos en ung mor,

og lydig,

undrende meg over hver dag.

Sommarsolverv

Klokka 04.42 den 21.juni snudde sola, som vi brukar å sei om sommarsolverv. Frå no vert dagane litt kortare og nettene litt lenger for kvar dag. Men likevel så vonar eg at framfor oss ligg det mange varme og solrike dagar, både i juli og august.

No går klokka mot 22.30. Utanfor mitt vindu er sola sine strålar borte for denne dagen. På andre sida fjorden skin ho endå, men skuggane byrjar å verte lange.  Og på medet mitt, Sandhornet, har sollyset fått ein litt rosa let, som kjem når sola nærmar seg horisonten ute i havet i vest. 

Det vart ein dag med sol etter kvart. Skyene forsvann til fordel for ein skyfri blå himmel. Men i natt som kjem, dreg det kortvarige høgtrykket austover, og i morgon er dei grå skyene der igjen, og ut på dagen kjem regnet att.