22.desember 2014

Mellom drivande regn og sluddbyger denne morgonen opna det seg ei revne i skylaget. Medan vinden dreiv denne revna austover, dukka det med eit opp ei lysane sky på den klåre himmelen i revna. Ei stund var ho synleg før skyene igjen dekte holet i skydekket, og alt var attende til året sin mørkaste og kortaste dag, med drivande nedbørsbyger. Kanskje var skya eit teikn på at no går det igjen mot lysare dagar. Kl.00.03 snudde sola, seier mi kjære, som har greie på månefasar og slikt. Det har vore ein mild desembermånad så langt her i fjordbygda, men no vert det meldt oppklårning, nordaustvind og fleire kuldegrader i juledagane. Sjølve skal mi kjære og eg ut på ferdavegar i morgon. Gjennom lange tunnellar, langs fjordar, over fjell, under brear og gjennom tronge dalar mot sør. Til fagre Sogn for å feire jula der. Eg er noko spent på kva slags føre vi får ferda, men eg får vel berre førebu meg på å ha litt tolmod, og ikkje vere for hard på gasspedalfoten, så kjem me nok trygt fram. God jul til alle som enno er innom her, no sidan det har vorte så langt mellom kvar gong eg set meg til ved tastaturet på PC`en.

6.desember 2014

Medan gårskvelden var våt, klårna han av no på morgonen. I løpet av natta fekk vi den først, varsame, smaken av den komande vinteren. Fjella skin kvite i sollyset, men her nede ved fjorden er det ikkje mykje av det kvite å sjå. Det teiknar til å verte ein fin dag, men til kvelden skal det snu att. Då er det varsla storm på kysten. Kanskje vi får meir av det kvite utover komande kveld og natt? Det vil morgondagen vise.

Roser i desember

Så har vi byrja på dette året sin siste månad, desember. Eit uvanleg år til å vere på mine kantar av landet, går mot sin ende. Då tenkjer eg på været vi har hatt. Uvanleg lite nedbør, og eit uvanleg varmt år gjennom alle dei fire årstidene. Dette året har vi her inne i fjordbygda feira at det er 150 år sidan kyrkja vår vart reist inne på Valla-bakken, Årsaka til at ho vart reist var at den gamle stavkyrkja frå 1200-talet hadde vorte for lita og"brøstfeldig", og vart difor teken ned. Desverre vil vi nok sei i ettertid.

Foto: ikyrkja.no /Kristin Vatne

                                                                                                                                                            Men dette året har vi feira kyrkja gjennom fleire ulike tilstellingar, og i helga som vart det avslutta med eit nyskrive songspel, "Høyr kor kykjeklokka lokkar". Med tekst av Jan Ove Ulstein, og tonesett av Marie Austrheim Riise. Det vart framført to gonger for fullsett kyrkje, og vart svært godt motteke av tilhøyrarane. Utanfor mi stovedør blømer enno rosenbuskane, og eg tileignar desse rosene til dei som skapte dette flotte songspelet for kyrkja vår sitt 150-års jubileum.


19.november morgon

Endå ein av desse morgonane då austhimmelen gløder i lyset frå den stigande sola. Og då eg lyfte kameraet  for fange fargespelet dukka morgonflyet opp i synsvinklen.
Det har vore milde dagar, med lite nedbør, siste vekene her på vestkysten, men no melder værmeldarane att det kan gå mot kaldare dagar . Vonleg vert det ikkje slik eg las om på verdsveven i dag der deler av staten New York var råka av mykje snø og rekordkulde. Snøfresen vonar eg får stå i ro enno ei stund. Men i går fann eg det best å sko om bilen til vinterdekka. Så seint på året som vi er komne, kan vi nok vente at vinteren melder seg kva dag som helst.

Ein gamal disk

På "The histoy blog" kom eg over dette som arkeologar har grave fram i ein gamal by ved elva Guadalquivir i Andalusia, ikkje langt frå Cordoba. Det er restane av ein nattverdsdisk av glas, 22 cm i diameter og berre 2 mm tjukk. For meg ser det ut som eit fantastisk flott arbeide, og det er utruleg at så mykje av disken har overlevd tida i jorda, og det må ha vore litt av eit finstilt puslearbeid å få bitane saman att. På grunnlag av keramikk og myntar som arkeologane fann i husruinen, vert disken datert til trehundretalet. Ikkje så lenge etter at dei kristne fritt og utan fåre kunne feire nattverden. Kanskje var denne disken i bruk alt før keisar Konstantin gjorde kristetrua lovleg. Kva er det vi ser på den? Det er Kristus som er i sentrum, og han held med eine handa om dekorert krossen, og i den andre held han ei bok, kanskje evangelia.. Ved sida hans står Peter og Paulus, og dei held kvar sin bokrull. Og oppe til høgre er gravert inn ChiRho symbolet, saman med dei to greske bokstavane Alpha og Omega. Bygninga den vart funnen i var ein privat bustad, som nok også vart nytta som kristen møtestad, noko disken tyde på, altså før at det vart bygt eigne kyrkjer for det føremålet. Eit vakkert stykke glas som fortel noko om den ærefrykta dei tidlegaste kristustruande hadde for Det Heilage Måltidet, nattverden.

Kvitt i toppane

Så fekk vi værendringa. Laurdag regna det så smått, og meir kom det på søndag. Dagen i dag gav oss eit pusterom med sol før det våte slaget skal kome att i dagane som kjem. Det er vel berre å erkjenne at sommarvarmen er over for denne gong. For idag, synte gradstokken ute berre 4 grader pluss, og på høgste toppane var der kome eit slør av det kvite. Det er å vone at det framleis vil gå både dagar og veker før det vert kvitt her nede ved fjorden. Men framleis er det hausten som rår i liene. Lauvet på bjørkene har byrja å gulne og falle til jorda, medan oren som held ut lengst, framleis er grøn. Og mellom trea i liene er fargeprakta framleis stor og variert, som på dette moseflaket ved ein vegkant. Nærast sjølvlysande i fargen, sjølv utan sollys på seg.

Haust

"Jeg velger meg april", song Bjørnstjerne Bjørnson. Og visst er våren flott når naturen igjen vaknar av vinterdvalen. Når skog og mark endå ein gong grønkast, og naturen vert oversådd av blomar. Men han er ikkje verst i fargeprakt hausten heller, sjølv om naturen då førebur seg på ein ny vinterdvale. Våren har ein kjøleg grøntone som grunnfarge, medan hausten har ein varm fargetone i botnen. Gult, raudt og brunt. Endå har vi ikkje sett så mykje av han her i bygda. Då vi var i Sogn for nokre dagar sidan såg eg at der vart han komen lenger. Men i godværet siste dagane har eg sett at han er på veg også her. Bjørka har byrja å få gule blad, og oppe i fjella ser  eg at haustfargane byrjar dukke opp. Kanskje der er ein baktanke med det. Den at vi treng noko å varme oss på før alt vert vinter med kvitt og grått som grunntone?

I grunnen er vi heldige her i landet som har våre fire ulike årstider med kvart sitt særpreg. Det gjer dagane spanande og vekslande. Det er få år som er like, og dette siste året har vore av dei skjeldne med mykje godvær på mine kantar av landet. Og det er det berre å takke for.

 

Haustsol

I går var det endå ein av desse herlege solvarme dagane.
Det gjeld å nyte dei medan sola enno auser sin varme over bygda, men eg ser ho kjem endå eit lite hakk nedover sydhimmelen mellom kvar gong dei er her desse solklåre dagane. Det er ikkje råd å unngå det. Det er haust og om nokre veker ser vi nok snøen i fjelltoppane. Eg tykkjer ikkje det er så lenge sidan eg drog grasklipparen over plenen for første gong dette året, og i går, etter at sola hadde turka opp dogga, drog eg han endå ein gong. Var det den siste gongen dette året tru? Er den neste maskina i bruk snøfresen? Vonar det vert lenge til. Men elles nytta eg soltimane som best eg kunne, med å vende kropp og sjel mot dei varme strålane. Og det var eg ikkje åleine om, Over meg hekk ei plante som har byrja få haustbrune blad, men dei blomane som endå er att strekte seg opp mot lyset og varmen.

Kvile på støylen

Der stod eit bord med eit par benkar ved sida, laga av grove furubord, like utanfor steingarden til den grøne vollen. Der slår vi oss ned, mi kjære og eg, og leitar fram termosane med varm kaffi på, og nisteboks med dei medførde brødskivene i. Her er stilt på støylen, berre vinden ruskar litt i rognen på andre sida steingarden, og det kling litt i saue- og kubjeller frå dei beitande dyra. Då vi gjekk forbi opp mot fjellet for ei stund sidan var det bærplukking på gang i lia ovanfor støylen. No når vi kom attende, er det over. Vi ser ein mann kome frå bekken, berande på ei bøtte med vatn. Han let opp ei dør på eit av dei nyare stølshusa og går inn. Så er det vel matlaging på gang der inne. Kanskje bærplukkarane skal overnatte? Bortanfor steingarden på andre sida av vollen ser vi nokre kvinner går oppover mot fjellet. Dei lyfter hendene og helsar oss to ved bordet. Dei skal vel opp til toppen og registrere seg i turboka der.

Det er eit anna landskap her enn i våre heimegrender. Dei alpine toppene er borte, her er fjella meir avrunda i si form. Mange av dei er høgre, med bratte flog ned mot fjorden under. Men her oppe i dalen mellom fjella rundt, er det mjuke furukledde og lauvskogskledde linjer. Med grøne vollar der støylane ligg, og stille vatn som speglar den skykledde himmelen over. Det er lett å drøyme seg bort i dette rolege landskapet. Annleis på andre sida av fjella vi ser i bakgrunnen, der stuper floget seg mest loddret i fjorden.

Det står ei stor kvige bak deg - seier mi kjære. Ja, eg veit det - svarar eg - ho var nettopp bort i nakken min for snuse på meg, Ville vel vite kva kar eg var. Men ho fann meg ikkje verdt nærare kjennskap for ho held fram med roleg beiting inn opninga i steingarden og attende til vollen. Ikkje lenge etter ringlar det i saubjeller når saueflokken kjem på vitjing for å finne ut kven vi er. Bjellesauen tek nærkontakt medan resten held seg på litt meir ærbødig avstand, men etter litt snusing, spring dei også vidare inn på vollen. Dei stansar ved ein bergknatt som stikk opp av graset, og vert opptekne ved den. Kanskje det vert lagt ut salt til dei der?

I fjella syd for fjorden ser vi at det byrjar å tjukne til for regn. Kva veg dreg det? Kjem det hitover tru, eller dreg det vidare vestover fjella? Kanskje det best å byrje på vegen ned til bygda att så vi slepp å bli våte. Tome termosar og matbokser kjem i sekken, og snart forlet vi støylen og byrjar på stien ned mellom tjukke furuleggar og bærlyng.

Vassløysa

Mest oppe på tregrensa ligg han den gamle støylen. Eller støl som dei seier i denne delen av landet. Furuskogen med sine gamle og tjukke tre når ikkje heilt hit opp. Her er det lauvtrea som rår. Men ikkje mange høgdemeterane till oppover mot fjellet, så må dei og vike grunnen for eine og lyng. Ein gong var det berre gangstien som synte vegen hit opp, øvst i dalen under fjellet, men den moderne tida har nådd støylen. Stien er borte, istaden er det grove traktorspor som leier hit opp gjennom furuskogen. Og dei gamle husa som stod her har fått vike grunnen for nyare og bordkledde hus som lyser nymåla mot den grøne vollen. Nei, ikkje heilt alle. Oppe i øvrekanten av vollen, innanfor steingarden, står det eit gamalt hus, farga brungrått av vær og vind. Tidlegare var heile buskapen her oppe på sommarbeite, medan kvinner og gjetargutar heldt til dei små husa, I dag er det sauer og ungfe som får beite her på grønt og friskt fjellgras, og husa er vel meir for rekreasjonhytter å rekne. Her er ingen elstraum å få, om ein ikkje har eige agregat. Og vatnet må ein til den vesle bekken bortanfor vollen for å hente. Noko namnet på støylen fortel om. Når bekken turka inn i turketider, så bar den nok namnet Vassløysa med rette. Hit kom vi, mi kjære og eg, ein septemberdag. Vi var i fylgje med ei dotter og hennar born på veg mot fjelltoppen over støylen. Men noko under toppen snudde vi to ned att til den grøne vollen. På veg ned att såg vi dei andre nå målet på Store Haugmelen.

Kjuke

Ein er aldri for gamal til å sjå, eller lære,  noko nytt. Slik dette bilete syner. Men ei kjuke er eg då ikkje ukjend med? Nei, det er ikkje noko framandt . På gamle tre og stubbar har eg sett dei vekse ut i mange ulike fasongar og fargar, men aldri på ein slik stad. Rett nok er det eit gamalt tre, men det vart saga ned for mange år sidan, avborka og høvla til, og så impregnert med tjørehaldig veske så det skulle stå seg mot roteangrep, og så nytta som stolpe for elkraft eller telefonlinjer i mange år. Etter at den tida var over fekk den ein nytt bruksområde som lysstolpe  i ei lysløype. Men ein godt impregnert stolpe har vel heller ikkje evig liv. Der må vere ein prosess igang inne i stolpen som ikkje synest på den turre utsida. Ein prosess som har gitt livsrom for ei kjuke å vekse ut av ei sprekke i det gamle og turre treet. Og på ein slik stad har eg aldri sett ei kjuke før.

Haust

.Siste sommardagen i år. Høg, blå, himmel, og sjølv inne i skuggen mellom trea langs elva kjenner eg solvarmen. Stien snor seg fram i skogen ved elvebredden, grus knasar under føtene, og rett bortanfor susar elva over steinar og bergknausar i elvefaret. Bak meg, noko lenger nede ved elva, høyrer eg bruset av fossen og glade rop frå born som badar i kulpen under den. Då står dei der, ein vegg av høgreiste planter mellom stien eg går på og elva nedanfor. Veker attende bar dei blomar i fleng på sine høgreiste plantespir, men no er dei inne i ein ny fase av sitt planteliv. Blomane er borte, i staden er dei dekte av kvit ull. Hausten er komen i deira liv. Så vil dei visne, falme, og når vinteren kjem, verte brotne ned av kvit snø. Medan røtene nede i den svarte jorda kviler seg mot ein ny vår, og ny blomstring der på elvekanten. Stien fører meg vidare inn mellom trea og eg kjem inn på ei lysning, ei gamal eng. Her har det ikkje vore nokon slåttekar denne sommar, heller ikkje beitande dyr. På sidene av stien gjennom enga, står stråa høge og haustgule, medan dei sakte bøyer seg i den lette kveldsvinden. Det er haust rundt meg.

Kor er det, har du nokre pilegrimsplanar? spør han.
Nei, ikkje no. Er det ikkje på tide å gi seg med slikt? spør eg attende.
Nei, ikkje du, - svarar han- du vil nok vere pilegrim i mange år enno.
Heilt til siste turen vert med rullator? spør eg igjen.
Ja, ein pilegrim er alltid ein pilegrim, er det ikkje det du har sagt, seier han med ein smil på leppene.

Likevel, mangt har endra seg sidan eg byrja på mine vandringar, år attende. Eg er komen inn i min haust. Mannens pryd, håret  har minka av til ein krans rundt toppen der oppe, og det har vorte grått i leten. Rundt kjaken har det og vakse fram noko grått.  Ikkje noko frodigt slag til å vere kry av, men mi kjære seier eg skal la det vere når eg ymtar frampå om å ta det bort. Det gøymer dine skape kjakekantar, fortel ho meg. Og det har eg lært meg i livet, at kvinnene kan det vere klokt å høyre på.

Så vandrar eg og mi kjære ein skogssti denne siste dagen av sommarmånadane dette året, og tek steget over i dei komande haustmånadane.
Og han hadde rett; ein pilegrim er alltid ein pilegrim Om det ikkje vert fleire vandringar etter framande vegar mot ukjende mål, så minte dei glade barneropa frå badekulpen, og dei kvite blomestråa ved elvekanten meg om den pilegrimsvandringa gjennom livet vi alle går.

Og over reiser fjella seg

I den delen av lander der eg er bufast, er fjella ein vesentleg del av livet. Alle deler av våre liv grip dei inn i. Anten det er kvar vi kan reise våre bustadar eller kvar vegane vi skal ferdast på kan gå. Og fortellingane om korleis fjella har gripe inn bygdene sine soger er mange og sterke, sjølv heilt opp i våre dagar. Tapa av menneskeliv er tallause, anten årsaka var jord-, stein- eller snøskred som reiv bort heimar og liv. Eller det var ved alvorlege ulukker på utrygge vegar, eller under vandring i fjella. Men trass i slike soger som vi ber med oss, dei er ein del av oss, desse farlege men du verda så vakre fjella der dei reiser seg over oss.

Og i går, etter at heitaste dagen var over, tok vi oss ein liten vandrartur, mi kjære og eg, inn mellom dei. Og på heimveg såg vi skyene verte farga av den sigande sola, vest i havet.

Romedalen

Vi har hatt solvarme dagar no dei siste dagane av august. Men i går var der skyer mellom oss og sola. Slik sett var det eit godt vær for ein tur i fjella, og mi kjære og eg vart invitert med av dotter og svigerson på ein tur i Romedalen. Ein seterdal mellom flogbratte fjell. 7 km  lang frå Follestaddalen og fram til fremste støylen, Steinestøylen. Den ligg under det karakteristiske fjellet Hallehornet. Derifrå kan ein gå vidare over skaret og ned til Barstadvik, eller vidare fram dalen og ned til Nordre Vartdal. Ein tredje veg er opp til skaret ved Hallehornet, og så vidare over eit nytt skar til Molladalen.

Eit av dei mest kjende fjella i området er Kolåstinden som ein kan nå frå Standaleidet. Ikkje like lett å nå den frå Romedalen. Då ein nok vere klatrekyndig, men den er mellom dei fjella som gir dalen sin karakter.

Nokre ord om Gud

Ei vandring kan gå føre seg på mange måtar. Ikkje berre ved å gå på føtene, men og ved å vandre i synsmåtar, tankar og utvikling som menneske. Når eg ser attende på livet mitt, så ser eg at den vegen eg har vandra i livet mitt, har endra meg og mine tankar om dei store tinga i livet. Og eg har vorte mindre fastlåst enn eg var i yngre år om korleis eg tenkjer som Kristustruande, og om kven Gud er, og kva bilete eg har av "Han". Mine tankar i dag om det er at eg ser, og skjønar, berre små bitar av det store bilete som Bibelen gir oss av Gud, Kristus og forsoninga. Og det eg ikkje fattar, det overlet eg til trua, og tiltrua til Guds handlingar i meg og gjennom meg.  Men for å ha noko handfast å halde meg til i mitt liv, har eg Kristus, Messias, som gir meg eit bilete av kven Gud er. Det som sette denne tankevandringa i gong i meg var på mange måtar mine vitjingar i Israel .

I avisa Vårt Land har det siste tida vore fleire innlegg om synet på Bibelen, der kunnskap og erfaring vert sett opp mot kvarandre. Det undrar meg at der ikkje finst ein tredje veg inn i dette viktige spørsmålet. Ein slik veg kjem i alle fall lite fram i alle innlegga, anten det er frå dei med eit "konservativt, låst" bibelsyn, eller dei som let bibelsynet sitt verte påvirka og endra av tida sine tankar. Det same ser eg når eg les debattar mellom truande og ikkje truande. Dei er kvar på sin stad fastlåste i sitt syn, og evnar ikkje, eller vil ikkje, opne for at det går å tenke nye tankar.
I dagens Vårt Land står der eit lesverdig intervju med Israrels ambassadør hjå oss, og han hadde nokre tankar inn i dette spørsmålet om kven Gud er.
Eg saksar litt av det:
På hebraisk er ordet for himmelen "shamaim". Det er fleirtal av "sham", som tyder "der". Himmelen tyder altså "der, der, der.", altså overalt. Når vi sier at Gud er i himmelen, da mener vi at han er overalt. Vi er alle deler av en stor energi, en stor kontinuitet som er guddommen selv, Du kan se Gud i alt og alle.  Han er alt. Det er ikke noe forbi Gud. Han er uendelig og evig, begreper vi ikke har forutsetninger til å forstå. Den eneste måten å komme nær Gud på, er gjennom å samle små biter av det store bildet ved hjelp av språket. Det er vårt beste verktøy, ingenting er mer hellig enn det. Språket eksisterte før mennesket ble skapt. Det er mye mer enn et komunikasjonsverktøy. Jeg tror at kraften av skapelse er kraften av ordet.

Eg trur eg må ofre nokre tankar på desse orda hans, men det rann meg i hug to setningar frå Bibelen. Den første er opningsordet i Johannesevangeliet. I opphavet var ordet, og Ordet var hjå Gud, og Ordet var Gud. Og det andre er eit ord av Paulus om Gud der Paulus seier at det er i Gud vi lever, rører oss, og er til. Men det kan ikkje vere slik at gud er i alle ting, men heller at alle ting er i Gud. God helg.

49 år

Gradestokken synte heitt i dag, og eg tykte at den var sann i det, så eg kom til at ein tur i fjøra for å sjekke sjøtempen kunne vere på sin plass. Eg vil vere med, sa mi kjære, og så vart det både temp sjekk og ein liten symjetur. Men i i aust truga det med regn, så turen i fjøra vart ikkje av det lange slaget. Då var det noko anna for 49 år sidan. Då ville gradestokken synt kokheitt, om ikkje brennheitt. Det var ein av dei få solvarme summardagane det året, men det vart ikkje noko sjøbad den dagen. Årsaka var at mi kjære og eg feira brullaup på farsgarden hennar, og då var me opptekne med andre ting enn å tenkje på sjøbad. Eg veit ikkje om eg kan sei at været i dag var symptomatiske for åra som har gått, for i dag rulla tora mellom fjella i aust, og himmelen vart mørk og tung av regn. Men hit til vår heim ved fjorden kom det ikkje. Her skein sola mest heile tida. Slik har dei 49 åra vore, seier mi kjære, og godt er det om dei orda er sanne, men eg har ein liten mistanke om at då ser ho bort frå både litt regn og torebrak. Men heldigvis er det lett å gløyme slike ting til fordel for solskinnsdagane, og dei har vi hatt mange av, vi to. Og takk for det mi kjære.

Det kveldar

Det går mot kveld i fjordbygda. I går kveld hekk skyene tunge over fjella i aust, og vermeldarane snakka om ein komande hausstorm. Og han kom, men her ved fjorden nord for Stadt merka vi ikkje mykje til den. Det regna litt i løpet av natta og morgonen, og austanvinden skapte noko uro utover natta, men det var til å leve med. Då var det nok meir leven lenger sør på kysten. Der snakka dei om at lokale vindrekordar kom i løpet av nattetimane. Men denne kvelden er himmelen annleis. Høg, klår og blå, og fjorden ligg der still. Og den varsla hauststorm nr.2 skal visst ikkje nå Stadt han heller, men herje ifrå seg lenger sør. Men, været er berre ein biting i desse siste månadane. Der skal vere krig og rykte om krig, seier den store boka, og bror skal reise seg mot bror og far mot son. Og har vi høyrt om anna siste året? Syria, Afganistan, Sør-Sudan, Den Sentral-afrikanske republik, Nigeria, Somalia - og no sist Ukraina, Gaza og Irak. Ikkje alle landa er like aktuelle for media, men sogene vi høyrer og les ifrå dei er ikkje eigna til å gjer ein lett og glad til sins med all den liding dei vitnar om. Eg undrar meg på kva det er som får menneske til å vere så vonde mot kvarandre?  Kva det er er som gjer at der er så lite toleranse til stades overfor menneske som har ei anna tru, eller høyrer til ei anna stamme?  Diverre er det ikkje noko nytt i vår vesle klode si soge, men det er det lite hjelp i. Det burde tvert om ha lært oss at der er betre vegar til sameksistens enn det vi har vore vitne til siste året. Vi kunne sanneleg trenge ein høg, klår og blå himmel over vår vesle verd, ein himmel som varsla at ein ny dag utan vald og krig, men med fredeleg sameksistens, skal renne for alle nasjonar og stammer.

 

Hauststorm i august?

Det har vore eit uvanleg vær for oss her på nordvesthjørnet av landet vårt sidan før jul. Lite nedbør og varmare enn normalt, og det sjølv om det har vore meir enn nok nedbør både nord, sør og aust for oss.  Vi har høyrt om rekordnedbør og flaum både her og der i landet vårt. Sjølve fekk vi berre ein smak av det for nokre dagar sidan i eit skjeldent kraftigt lyn og torevær. Men i heimen vår fekk vi greie oss med å sitje i parkett og vere tilskoderar til showet. Men no spørst det om vi og får smake det. Værmeldarane fortel om at to sokalla ekstremvær med mykje både regn og vind er på veg oppover kysten. Så spørst det om Stadt'en bergar oss denne gongen og. Det i seg sjølv høyrer ikkje til normalen, for Stadt'en har tidlegare hatt eit lag til å drage til seg alt som uvær heiter. Men når eg kastar eit blikk fram i fjellrekka i aust, ser eg at eit kvart er i ferd med å lage seg til. Så får vi berre å vente og sjå om året sin første hausstorm kjem over oss i løpet av natta og morgonen. Den neste, som er restane av ein tropisk orkan på amerikakysten, er varsla neste natt. Så er det berre å vente og sjå om det reiser forbi oss her inne i fjordbygda denne gongen og.

Avlat

"Sjå her kva eg fann. Er den ikkje fin?"  "Fann du den no?"  "Ja, den låg rett her nede i graset. Nokon må ha misst den. Det er vel ikkje du?"                        " Nei, eg har ikkje sett den før. Men fin var den." "Hugsar du den gongen vi overnatta på hemsen i den hytta? Om morgonen fann eg ein mynt frå Israel. Var ikkje den din?"  "Nei, min var den ikkje, men eg hugsar det." "Men du hadde då vore i Israel?"  " Ja, det hadde eg, men min var den ikkje." "Hugsar du kva som hende vidare med den mynten? At eg, då vi seinare stod og såg ned på fengselsøya, fortalde om spriten eg hadde drukke opp i ei skogskoie, uten å spørje om lov hjå eigaren. Og at eg ba presten i fylgjet vårt om å ta den med og legge den i kyrkja i bygda der det hende, som ein avlat frå meg. Hugsar du det?"

" Ja det hugsar eg godt, og ho gjorde vel det du bad henne om?"

"Ja, ho gjorde det. No ligg den i kyrkja der, slik eg bad om. Men kva skal eg gjere med denne steinen tru? Legge den ned at i graset er vel ingen vits i?"

" Nei, den var fin. Du får ta den med, så finn du vel ut kva du vil gjere med den etter kvart."

" Ja, då gjer eg det. Kanskje eg kan kome til trenge avlat for noko ein annan gong og?"

Kveldsskyer

Endå ein av desse varme midtsommardagane går mot natt. Vi har hatt mange av dei no, og dei har vore herlege å nyte under parasollen. Denne vart ikkje av dei varmaste, berre 28 grader + målte vi ut på ettermiddagen. Nokre få dråpar med regn fekk vi og, men lenger aust og syd for oss har det visst vore både torevær og regn. Vi såg skyene over fjella der teikna til noko slikt, men her klårna himmelen av igjen mot kvelden. No seint på kveld vert himmelen farga av den sigande sola, og i aust, over den djupblå fjellranda, tårnar igjen skyene seg opp. Er det meir torevær i vente der aust om fjella?



Los infantes de Lara

Det var den siste dagan av vandringa på Olavsvegen i Spania. På grunn av at eg så gjerne skulle ha sett ei gamal kyrkje ved ein landsby, hadde eg hamna oppe på ein ås bak landsbyen. Årsaka var at eg såg ein kross der oppe og trudde at der måtte kyrkja vere. Noko som viste seg å vere heilbom. Vel heime såg eg på Google Earth at den var nede i dalen, eit stykke frå landsbyen. Men eg hadde likevel ei fin lita vandring der oppe på åsen. På andre sida av dalen såg eg restane av ei borg oppe på ein åskant, og vel heima att såg eg på nemnde google earth at der låg ein liten landsby ned for borga, og namnet på den gjorde meg noko nyfiken. Kva var årsaka til eit slikt namn tru? Den heitte "Los infantes de Lara." Lara er namnet på området, kommunen., og infante tyder eit lite barn, og her var det i fleirtal, altså; småbarna til (i) Lara. Eit søk på verdsveven opnar for ei dramtisk soge mellom to familier langt attende i soga. På 900-talet då kongedømet Castilla voks fram, og då med Lara som eit kjerneområde.  Det som fortel soga er eit av dei første episke dikta i spansk diktning. Eit dikt som syner slektskap med gotisk og norrøn diktning frå same tida.

Det handlar om herren til Sala, Gonzalo Gustios, som  hadde sju born med kona si Sancha Velazquez. I eit bryllup for Sanchas bror, Ruy Velazquez av Lara, vert eit barn som var av bruda si famile, drept ved eit uhell av Gonzalo. For å glede si kone sver Ruy hemn. Han sender bod til den mauriske krigsherren Al Mansur i Cordoba for hjelp. Gonzalo vert teken til fange og førd til Cordoba Dei sju borna vert og tekne og misser livet, og hovuda deira vert ført til Almanzur i Cordoba. Medan Gonzalo sit fanga der får han ein son med søster til Mansur. Og som voksen fullendar han blodhemnfeiden ved å ta livet av Ruy Velazquez.
Litt av ei soge bak namnet på ein liten landsby i Lara.


Frå Següeiro til Santiago de Compostela

Siste vandringsdagen vart ei vandring under ein høg blå himmel. I eit vakker og grøderikt grønt landskap med små landsbyar mellom skuggefulle skogstrekningar og grøne marker, og over lave åsar sydover mot Santiago de Compostela.

Det var merka for sykkelløp når vi kom sydover eit stykke. I eit vegkryss hadde eit av merka falle av stokken det var festa på. Vi prøvde å feste det opp att, men det var råd å oversjå det likevel. Og det var det ein av deltakarane som gjorde. Han kom forbi oss i god fart, men stykke lenger framme møtte han ein bonde som dreiv ein kuflokk føre seg, og han ropte nok til syklisten at han hadde sykla feil, for han bråsnudde og passerte kuflokken og oss for andre gong, denne gongen i motsett rening. 

Der er mange av desse stabbura langs vegane i Galisia, hòrreos heiter dei. Og med ein kross i mønet.

Eg mintest min barndom når eg såg denne kvinna ved vassposten der ho skylte klesvvasken sin. Slik mi mor gjorde den gongen ho brukte ein dag på å ta storvasken. Før vaskemaskina kom i hus, og klesvaskinga vart enklare og lettare.

Så var vi inne i gatene som leier inn til katedralen og den store plassen framfor den. Vi tråkla oss fram, men vegmerka er på plass så vi finn vegen. I det vi kjem over ein liten bakketopp ser vi tårna på katedralen reise seg over husa framfor oss.
Etter at eg for eit par år sidan vandra inn til katedralen frå aust, og no kom inn frå nord, så er det mi meining at vegen frå nord er vakrare enn gatene frå aust. Kanskje fordi den er rolegare, kortare og meir variert enn gatene frå aust. Her er både små dalsøkk og grøne parkar utanom gatene med biltrafikken. Siste stykket går vi på ei brei nylaga gågate over parkeringshuset for turistbussar og andre turistar.

Så er vi framme på den store plassen med katedralen ruvande bak. Vandringa er over. Seks dagar og elleve mil frå vi starta ute ved kysten i Ferrol. Den dagen var det regn i lufta. Her var det sol frå ein mest skyfri himmel. No stod det att å innlosjere oss på den gamle klosterskulen St. Martin de Pinario, bak katedralen, Registrere oss på pilegrimskontoret og få våre credentialer, og så bruke eit par dagar på vitje katedralen med Jakob si grav, delta i gudstenestene i den overfyllte katedralen, og å sjå det store røykjelskaret, botafumeiro'en, verte svinga over pilegrimsskaren, vitje Paradorhotellet ved sida av katedralen, og vandre rundt i dei smale gatene som omkransar katedralen, før vi sette  kursen mot flyplassen og heimreis.

Santiago de Compostela





Frå Bruma til Sigüeiro.

Den lengste etappa gjorde vi undan dagen før, no står den nest lengste for tur, men den er utan dei store stigningane.  Det er siste byen før Santiago som er målet, Sigüeiro. Nær tjuefem kilometer skulle den vere på, men vi rota ein del med å finne attende til pilegrimsvegen frå Meson Novo, så det vart vel opp mot tjuesju-tjueåtte kilometer før vi var framme. Men bileta syner blå himmel mellom skyene, så vandringsværet var fint, om enn noko kjøleg. Viden frå nord fekk godt tak i det opne landskapet, og det var merkbart, om enn sola skein.

Der ligg fleire små landsbyar på vegen mellom Bruma og Sigüeiro. Vi kunne sjå på husa at vi nærma oss ein større by. Det var fleire nye hus, og landsbyane var velhaldne. Men barane var ikkje opne for oss, så det vart ikkje lange pausane i dei. Men av og til noko i vegkanten som stogga oss. Som i denne landsbyen der det truleg budde ein steinhoggar. Fleire store figurar stod ved vegkanten, og denne Jakob'en måtte vi ta med oss, og vi nytta høve til å stogge ein annan vandrar som kom forbi til å ta biletet.

Det var nokre småbakkar på vegen fram til Buscas, og der opna dei baren då vi kom vandrande, så då vart det både kaffi og mat i kroppen. På vegen ut av landsbyen var der ein liten heilagmann oppe i kyrkjevindauget. San Pelayo.
San Pelayo, kven var no det? Eg har vore bort i den karen før. Det var i Leon han dukka opp då eg vitja basilikaen til San Isidoro, for den kyrkja var opphaveleg vigd til San Pelayo, før San Isidoro sine relikviar vart flytta dit frå moskeen/kyrkja i Sevilla. San Pelayo var ein ung gut som vart fødd i Asturia i 912. Han vart teken av maurarane og leid martyrdøden i Cordoba i 925 då han ikkje ville vike frå si kristne tru.. Relikviane hans kom først til Leon, og seinare til Oviedo i 985. I den katolske lista over dei heilage har han namnet Sankt Pelagius av Oviedo.

Ein annan stad , i ein hage, var det ein påfugl som fanga vår merksemd då den heldt oppvisning for oss vandrarane. Siste strekninga fram mot Sigüeiro gjekk det nedover til lavare lende. Vi kom etter kvart over på ein landsveg, eit langt og flatt vegstykke som var heller einsformig å gå, men tilslutt kom vi inn på bilvegen som førde inn i byen. Pilegrimsvegen går først gjennom eit parkområde før vi er inne i gatene og kunne byrja å leite oss fram til overnattingsstaden.

Sigüeiro

Frå Betanzos til Bruma

Det vart ikkje store frukosten på oss denne morgonen, ei brødskive rista loff og ein av desse små muffinsliknande kakene, pent innpakka i plast. Men kaffi fekk vi i alle fall. Godt det var handla inn litt proviant kvelden før, for idag låg lengste etappa framføre. Og der var det ikkje mykje å hente av forfriskiningar lang vegan før Bar Julia. Og dit var det 18 kilometer. Sa skriftene om Camino Ingles som vi hadde lest på førehand.
Eit stykke opp i bakkane frå Betanzos stod denne karen og peika ut veg og retning. Her er vegen, se å følge råsen, som ei kvinne i mi heimbygd sa til borna. Det vart mykje vandring på skogsstiar mellom landsbyane, Og det var godt så slapp vi unna bilvegane og trafikken der. Dei kom på rekke og rad landsbyane, Limiñon, Cos og Presedo,








Og mellom landsbyane var det lange strekk med fredfulle og stille furu og eukalytusskogar.Men og stykke der motorsagene dura inne mellom trea.  Resultatet såg vi i vegkanten der det låg store lunnar med nyfelte tre. Klare til henting. Vær varsomme, her vert det utført lastearbeid, varsla fareskilta i vegkanten.








Men dei hadde ikkje mykje å by oss vandrarane på, landsbyane, utanom kvile på kyrkjegardsmurar, rådhustrapper og ein overbygd rasteplass med bord og benkar. Men som gamal kyrkjeverje hadde eg stor glede i å sjå dei velstelte kyrkjegardane, der gravene låg i fleire høgder over kvarandre, og der singelen dekte grunnen mellom dei. Plassbesparande og arbeidsbesparande, - og vakkert. Men det er vel heller tvilsamt om våre grender er  modne for eit slikt system.

Når vi kom opp på åsane, og utanfor skogane, opna landskapet seg med gardar og grender bortover mot horisonten. Og med nyslegne marker ved landsbyane, der storfe og sauer gjekk og beitte.
Det hende og at vi måtte gi rom for taktorar på veg til og frå.

Men, endeleg, dukka den etterlengta Bar Julia opp i vegkanten. Dei første av oss hadde alt vore inne og sjekka at der var plass for oss då vi etternølarane kom. Det tok litt tid før den tinga maten kom på bordet, men det var godt å sitje ned og la føtene kvile, medan vi drøfta vegen vidare. Frå omtaler av  camino'en som vi hadde lest, så byrja ein lang og bratt bakke ikkje mange meterane frå Bar Julie. Nærast ein monsterbakke ut frå det mange pilegrimar hadde skrive på verdsveven. Vel tohundre høgdemeter på knapt to kilometer. To av oss hadde ikkje heilt gode føter og ville tinge bilskyss fram til overnattingsstaden, og den tredje slo fylgje, så da var vi tre att som skulle erfare kva denne "monsterbakken" hadde å by. Og med ei noko dårleg erfaring i bakhovudet frå siste vandringsdagen på Olavsvegen, var eg og rimeleg spent.
Men Bar Julia hadde meir å by meg. Eg og spanske dører er ikkje alltid heilt på lag. Det har hendt nokre gonger på vandringa mot Santiago at lave dørkarmar har prøvt å høvle bort litt av skallen min. Slik og i Bar Julia. Det small godt då eg stanga topploket inn i dørkarmen. Det var ein i skrifta som såg sol og måne og elleve stjerner bøye seg for han. Eg såg dei danse der eg kom meg attende til bordet og fekk setje meg ned med hovudet i hendene. Så høyrer eg rundt meg forskrekka røyster. "Du blør.", og då eg ser på hendene har fingrane fått ein ikkje liten dåm av raudt på seg, og eg kjenner noko renn ned i panna mi.
Ungguten bak disken vert noko oppskjørta av hendinga, og undrast på kva hjelp han kan yte. Men eg trøystar han med at det er ikkje noko farleg, eg har vore bort i slikt før, medan mi kjære prøver så godt ho kan å stagge blodet. Noko som lukkast etter kvart.

Vi møtte eit av dei høge søylekorsa denne dagen og, men det var etter  "monsterbakken". Jau, bratt var han, men ikkje uoverkomeleg. I alle fall ikkje for dei som har møtt slike bakkar før i fjella heime. To hundre meter frå Bar Julia byrja han, og beint opp lia gjekk det. Og bratt. Eit stykke oppe i lia låg der ei lita kyrkje ved vegen, og på gjerdet ved kyrkja var det sett opp ein plakat med telefonnummer som ein kunne ringe om ein kjende at dette vart for hardt, og at ein trong å få drosje på resten av etappa. Etter kyrkja gjekk det framleis rett opp lia til oppe ved siste tuna, då gjorde vegen ein sving til høgre bortover lia, og så ein sving attende til venstre, men framleis med god stigning. Det var då mi kjære byrja å krysse seg fram oppover. Så ved siste huset var det slutt på asfalten, og vi kom inn på ein skogsveg vidare oppover. Det slakka litt av på stigninga etter kvart som vi nærma oss toppen av bakken, men då hadde vi lagt bak oss ei stigning på vel trehundre meter. Og eg hadde klart det rimeleg bra, trass i at eg har vore rimeleg varsam med førehandstreninga mi dei siste månadane.

Men vi var ikkje i mål med å ha overvunne bakken, Det låg framleis eit par landsbyar att, og vi skulle krysse over motorvegen som går nord/syd. Trafikken der var råd å høyre på god avstand, så heldigvis kunne vi krysse den på ei brua høgt over trafikken. Det er eit grøderikt og grønt landskap sydover dalane i Galisia, med store marker rundt landsbyane, men og store areal med nye eukalystustre. Reine eukalyptusfarmane. Kva er det brukar denne treslaget,  som der er så store skogar i Galisia, til?  Endeleg. Seint ut på ettermiddagen kom vi til Bruma, men kvar var Meson Novo dit vi skulle? Inne i landsbyen vi var i, var den ikkje. På vårt spørsmål peika kvinna på ei høg radiomast som raga over åsen i horisonten. Kanskje eit par kilometer borte. "Dit skal de, dit masta de ser er. Og ta av den vegen der borte", peika ho ut. Så var det nye bakkar å gå. Underleg. Når eg ser enden på dagen si vandring vert brått bakkane så tunge. Eg slit med å halde fylgje med mi kjære, og det endå det ikkje er lange og bratte bakkar i det heile. Difor kom eg i mål som den siste denne dagen, trøtt og sliten i føtene, og etter 30 kilometer kunne eg endeleg legge meg på senga og kvile min trøytte kropp.

Vegkrossar

Eg har sett mange vegkrossar på vandringa frå Le Puy en Velay i Frankrike og til Santiago de Compostela i Spania. Også her på Camino Ingles var dei tilstades. Men eg meinar å ha sett ein ulikskap mellom dei to landa. I Frankrike var det enkle krossar, eller i form av eit krusifiks. Frå små i miniformat til ei to/tre meter høge. Utført i ulikt slags materiale som tre, stein, betong og metall. Nokre av gamal dato, tærde av vær og vind, andre var tydeleg frå nyare dagar.  Dette har eg ikkje sett så mykje av i Spania, men i Det kongelege Huelgas-klosteret i Burgos la eg for første gong merke til noko eg sidan har sett ein del av. Eg kallar dei søylekrossar, utan å kjenne til kva det vert kalla på fagspråk. Det er høge , slanke, steinkrossar der søyla kan vere dekorert som her, eller heilt rein, men krossen på toppen er tosidig. Det vil sei at han har utsmykking på begge sider.
Og dei må vere gamle sidan dei ofte er mykje slitne av vær og vind. Særleg den sida som vender mot været, lesida har gjerne stått seg betre.

Dette her er krossen frå klosteret i Burgos, og vi ser det som alltid er der, krusifikset. Jesus krossen. Ofte kan ein sjå at her har ein kunstnar vore ute med si hand. Detaljrikdomen kan enno vere der, medan andre er meir enkle og har ei grovare formspråk på figurane.

På den andre sida av krossen er det Mor Maria som er motivet. Og då helst med Jesusbarnet i fang. Men eg har og sett henne ståande åleine med hendene folda over bringa i tilbeding og bøn, slik eg har sett det på dei mange madonnastauene etter vegane.

Denne søylekrossen møtte eg i Neda. Den eine sida var med den "normale " utsmykkinga. Jesus på krossen.

Men den andre sida si utsmykking var ny for meg. Det var ei pietaskildring. Maria mor som held den avlidne sonen sin i fanget.

 Og eg undrast, Kvifor er der ein skildnad mellom desse to landa? Og kvifor har det Spania vorte reist slike søylekrossar? Begge landa har då ein romersk/katolsk kultur?
På vår protestantiske jord er vel slike uttrykk heilt ukjende, eller?  Og er der andre slags vegmerke i andre katolske land? Eg meiner at eg  i "tyske" nord-Italia, Syd-Tirol, såg vegmerke bygde som små skap med eit krusifiks inn i, og at eg var borti noko som likna det på vandringa andre året i Frankrike.