Litt soge

Marrakech har "to" bydelar. Den nye og moderne "ville nouvelle" som franskmennene byrja på i si tid som herrar i Marokko, med breie gater og store, opne, plassar. Og det gamle Marrakech innanfor bymuren, medinaen,, med sine tronge gater og basarar. Begge bydelane er prega av dei raude husa. Innanfor i eit hjørne av medinaen er der og ein annan mur som omkransar det jødiske kvarteret, mellah.
Men før eg går inn bak bymuren, la meg ta ein rask gjennomgang av marokkansk soge.

Det er berberane som lever i det nord og vestlege Afrika når vår soge byrjar. Interessant er det at dei har ein del felles DNA-trekk med dei samiske folka. Men her kjem andre og. Fønikiarane byggjer tidleg handelsstasjonar lang nord og vestkysten. Så dukkar Kartago opp på arenaen, og når dei vert knuste er det romarane som overtek. I folkevandringstida dukkar eit germansk folk opp. Det er vandalane som i 429 kryssar Gibraltarssundet og skaper eit rike i nord-Afrika og på Middelhavsøyane. Namnet Andalusia i Spania er eit minne om dei.Men ei ny germansk folkestamme dukkar opp i Spania, og set og over stredet til Afrika, det er vest-goterane..  Vandalane og vestgoterane var ariske kristne, samstundes som den romersk-katolske kyrkja hadde vore der frå tidlegare. Men berberane hadde og kome i kontakt med islam etter at araberane kom i 714, og mange hadde gått over til islams tru. Berberane og araberane siglar så over stredet til det vestgotiske Spania, og erobrar halvøya, og ei tid langt opp i Frankrike.

I dei neste par hundreåra er Fes hovedstad i riket, men i 1062 kjem ei berberstamme frå ørkenen i sør og overtek landet, det er almoravidane. Og vest for Atlasfjella ligg der ei oase, og som ørkenfolk etablerar dei seg i denne oasen, og det er her Marrakech si soge byrjar. Almoravidane praktiserar ei tolerant form for islam. Det er under dei at Granada i Andalusia veks fram som det store kultursenteret. Men i fjella i nord-Afrika dukkar ei ny stamme opp, ei meir rettruande stamme, ei talibanliknande stamme, og dei knuser almoravidane og overtek makta i 1242, og gullalderen i Granada er over. Det er almohadane. Så skifter ulike berberdynasti om makta fram til det noverande dynastiet kjem til makta i 1554. Utover 1300-talet byrjar Spania og Portugal å etablere utpostar på kysten, men vert etter kvart fordrevne frå Marokko, og så i 1912 vert landet eit fransk protektorat, til det i 1956 vert sjølvstendig att. Marokko har i dag flest av arabisk avstemming, litt mindre er den berbiske delen av folket.
I Marokko var det gjennom mange hundre år ei høvevis stor jødisk folkegruppe, men i dag er der under 4000 att, medan det i 1948 var 265.000. Det er likevel det islamske landet som har flest jødar. Også dei franske er på det meste borte, men offisielle språk er arabisk, berbisk og fransk.
På vår rundtur i Marokko var det ofte stadar og soger frå almovidar og almohadar og fram til vår tid vi fekk møte, med innslag av det jødiske og portugiske nærveret.