Isak (3)

Den har frå dei tidlegaste tider vore ein snublestein for teologane, den sterkaste hendinga i Isak sitt liv. Fortellinga om det som hende på Guds fjell, Moria berg, som tradisjonen tidleg peika ut til å ligge i / ved Jerusalem. Der tempelet seinare vart bygt, eller der krossen vart reist på Golgata. Men i forteljinga er Isak nesten stum. Det er Gud og Abraham som er aktive i handlinga.

Det er Abraham som er gjenstand for mest hovudbry.

Abraham som ikkje så lenge før hadde gitt seg i forhandling med Guds sendebod, då dei var på veg til Sodoma og Gomorra for utslette byane.
Men no aksepterar han, uten nokon motstand, ser det ut for, Gud påbod om å dra til Moriafjellet for å ofre sonen som brennoffer.

Korleis kunne Abraham gå med på eit slikt krav? Og hadde Gud verkeleg kravt dette av han?

Rekna Abraham med at Gud ville vekkje Isak opp frå dei døde igjen, sidan han hadde lovt Abraham ei talrik ætt? Eller var det Abraham som tok etter skikkane mellom folka han budde hjå, og ikkje noko Gud kravde av han?
Det er nokre av dei store spørsmåla teologane har tumla med.

Vi har eit bilete av Isak som ein liten gut då det hende, men det kan ikkje vere rett.
For, står det: Då dei kom fram bad Abraham dei to tenarane vere att hjå eselet, og så leste han på Isak all offerveden, medan han sjølv bar elden og kniven.
Det var vel ikkje berre nokre vedpinnar som trongst for å få nok eld og varme til offerbålet? Truleg var Isak tenåring. Kanskje endå nokre år eldre. 20 til 37 år har nokre rekna seg til.


"Akeidat Yitchak - The binding of Isaac" av Marc Chagal

 Medan dei er på veg kjem Isak med sitt einaste spørsmål: Far, her har vi veden, elden og kniven, men kvar er brennofferlammet?

Så bygger dei to alteret og legg veden på.
Legg Isak seg opp på veden frivillig  og let seg binde på hender og føter utan motstand, då han skjønar at det er han som er brennofferet? Eller måtte Abraham bruke makt for å få han på plass oppe på alteret?
Det fortel teksta ikkje noko om.

For jødane har denne teksta, som vert lesen i synagoga under minnedagen for alle jødiske martyrar, vore ein snublestein gjennom århundra.
For oss kristne vart fortellinga tidleg ein profeti om Jesus sin offerdød gjennom Abraham sitt svar til Isak: Gud vil sjølv sjå seg ut eit offerlam.
Men det er nok også dei mellom oss som helst såg at den ikkje var med i Bibelen.
Koranen har og hendinga med i Sura 37: ”Vi lova ham ein  son. Då han var stor nok til å gå han til hande, sa Abraham. Min son, eg såg i ein draum at eg skal ofre deg. Tenk over kva du syns. Han svara. Far, gjer det du er pålagd”
Seinare har dei islamske teologane funne ut at det ikkje var Isak men Ismael som skulle ofrast.

 Så legg Abraham handa på Isak sitt hovud og bøyer det bakover så strupen vert spent, grip etter kniven og lyfter den.

Skal tru om Isak var  like roleg då som det Koranen seier?