Goterar i Italia og Spania

Goterane levde aust for romarriket der Romania og Ungarn er i dag, og dei var døypte inn i ariansk trusritus av Wulfila. Så er det at Attila på 300-talet kjem med sine styrkar austfrå, herjar og legg øyde, og då byrjar goterane å vandre inn over grensene til det romerske riket. Austgoterane trenger ned over Italia og hærtek Roma, og Teoderik skipar eit austgotisk rike.  Det ariske dåpskapellet i Ravna vart bygt under han, og står framleis, men av utsmykkinga er det berre mosaikken i kuppelen som er att. Og der ser vi Jesus verte døypt i Jordanelva av Johannes, og over svevar Den Heilage Ande ved dua. Den tredje personen i grønt er ikkje den tredje personen i guddommen, men representerar Jordanelva. Og rundt står dei tolv apostalane og Paulus. Og krossen på eit kledekt alter.

Men vestgoterane trengde vidare vestover. I nord stod frankerane, men sør for dei skapte dei eit rike som dekte sørvest-Frankrike og den spanske halvøya. Gjennom åra etterpå tok frankerane stadig større stykke av riket i Frankrike. Men riket det varde til dei muslimske maurarane kom over frå Afrika.

Både hjå austgoterane og vestgoterane var det ariansk kristendom som rådde grunnen, og mange kyrkjer vart bygde av dei.  I Italia står mange av dei enno , om enn ombygde og endra etter at romakyrkja overtok og arianismen vart borte.
I vest der maurarane overtok vart kyrkjene i byane omgjorde til moskear, og då maurarane vart drivne bort, var det ikkje lenger ariansk kristentru att i Spania. for på 600-talet var Isidoro av Sevilla med på å døype den dåverande kongen inn i romersk katolsk tru, og arianismen forsvann også i Spania. Kanskje var det trugsmål frå Bysants som var ei medverkande årsak til att han gjekk over til romersk-katolsk tru. Han trong allierte fordi Bysants hadde sett seg fast i syd-Spania.

På same tid vart også ei anna retning innan kristedomen borte. Det var den celtiske kristendomsforma som tapte kampen mot den romerske katolske kyrkja i ei synode i Whitby i nord-aust England.
Romakyrkje er meir hierkarkisk oppbygd enn både ariansk og celtisk kristendom var.
Skriflege kjelder kan tyde på at både goterane og celtarane var var opne og tolerante overfor andre trusretningar.
På Camino St. Olav ligg der ei gamal ariansk kyrkje. Rett nok er det restar av det som ein gong var, men det skal verte moro å sjå den, og dei dekorasjonane som enno er att i den.