Takk.

Sæl er du ... om du manglar ord til takk for alle gåvene som vegen byd bak kvar sving.

Der er eit enkelt lite ord på fire bokstavar som er litt i slekt med kjensler, sjølv om dei dekkjer litt ulike område. Ordet er takk.
Vi nordboerar er visst nok ikkje kjende for å vere så flinke til å forme ordet takk som vi burde vere.
Men det lærde eg meg tidleg etter pilegrimsvegen at ordet takk høyrde med. Både det franske merci og det spanske gracias. Å ikkje nytte det var uhøfleg, og det skjøna eg etter kvart at der var ei folkegruppe som var verre enn oss nordboerar. Det store folket lenger sør som er av same folkeslag som oss. Men det fritok meg ikkje ffrå å lære å nytte ordet takk, mykje oftare enn eg var van med heimanfrå. Så i samhandling med andre menneske fekk eg lære at å takke var like naturleg som å helse vel møtt, eller god dag, når ein møttest på vegen. Gjerne med eit smil attåt. Sjølv om det var menneske ein aldri ville møte igjen. Og, oppdaga eg, slike små ord har ei eige evne til å lyse opp kvardagen, og møtet.

 

 Men kva med alt det andre som møter oss på vegen og i livet. Alle desse små gledene og overraskingane som vegen byd på bak kvar sving, og over kvar bakketopp. Tek vi dei som ei sjølvfylgje, eller let vi oss gle oss over dei. Og takke.
Takke kven? Det er då berre naturen som byr på seg sjølv, og naturen kan vi då ikkje takke, eller?
"Jag vil takka livet som har gitt meg så mycket", syng Arija Saijomaa.
For meg som truande er det naturleg å rette takka til Han som har gitt meg livet, ja som har skapt alt og har lagt alt livgjevande inn i det som er den rike og blømande naturen. Som her på den flate spanske høgsletta. Oversådd av raude valmuer under ein vid og høg himmel. Til glede for ein vandrar frå det høge nord.
Og om eg berre ser, og let kjenslene rå i meg, så er der mykje kvar dag under vår vandring som stemmer sinnet til takk.

Kjensler.

Sæl er du.... om hjartet ditt ikkje veit kvar det skal legge alle kjenslene.

Kjensler?
Det hender mangt etter pilegrimsvegen. Ein kan ikkje gå den uten at vegen rører ved eins innste, og med det og eins kjensler.
Dag Hammarskjøld skriv i si bok "Vegmerker" at den lengste vegen er innover. innover dit kjenslene bur.
Ein kan alltids prøve å gå vegen utan å la seg berøre av kjensler, berre vere ein observatør. Eg trudde eg kunne det, men etter at vandringa var over, ja, under vandringa og, så såg eg at det var ei umogeleg oppgåve. Den let seg ikkje gjere.
Vandringa etter vegen vart og ei vandring innover, slik Hammskjøld skriv. Sjølv om at det var å sjå som var mitt utgangspunkt.
Eg opplevde ikkje dei store omveltingane i mitt trusliv. Eg oppplevde ikkje å stå på ein haug med utretta armar og kjenne at her, her, var himmelen tynn. Her var eg i nærkontakt det guddommelege. Det var heller desse små hendingane, kanskje ubetydelege hendingane etter vegen som rørde ved mine kjensler. Og slik er det kanskje og med oss i våre vandringar etter livsvegen. Dei små hendingane som gjer oss rike, også på kjensler. Som desse små hendingane frå pilegrimsvegen. Men kvar legg vi dei?

Det ber oppover, opp mot fjellbrynet der oppe. Det er berre det at han ser ikkje så mykje av kor langt det er dit. Han ser ikkje så mykje av vegen i det heile. Berre nokre meter til sides, og så vert alt borte i den grå skodda. Grå skodde. Og ut av skodda yrer det av væte. Han kjenner væta legg seg på klede, trengjer igjennom og inn på huda. Varm hud i møte med kald væte er ikkje godt. Han byrjar fryse. Skulle hatt på seg regncapen, no er det for seint. Trudde ikkje det skulle verte så mykje, men no er han alt våt og kald. Er det langt att tru før han når toppen, og det byrjar gå nedover att? Ned og ut av den kalde og våte skodda.

Grasbakken er mjuk under føtene der vandraren går bortover åsen. Der er ei opa glenne der den merka stien går. På sidene av vandraren er der open skog av lave, spanske, eiketre. Og over han skin ei mild vårsol frå ein klår blå himmel. Mjukt buktar stien seg fram over den grasgrodde vollen der små fargerike blomar pyntar opp mellom stein og tre. Vandraren kjenner på freden og stillheita som rår der han går, og den freden senkar seg i sinnet hans. Breier seg innover, inn mot det inste i han.

Der skulle vere ei gamal kyrkje oppe i neste gate las han. Ho var omgjord til museum, og i det gamle kyrkjeromet skulle der ver ein altarvegg som var verdt å sjå. Første gongen han var i byen var kyrkja stengd, men no andre gongen fann han ei opa dør. Han betate sine euro, fekk ei faldar i handa. Fann seg ein benk å sitje på, og der vart han sitjande lenge. Augene var feste på alterveggen der framme. Den lyfte seg frå alteret opp mot taket i koret med sine mange bibelske bilete, skorne ut i lys gyllen alabast. På benken i det halvskyme kyrkjeromet, framfor den opplyste altarveggen vart han fyllt av andakt i sinnet. Som om han var på heilag grunn.

Kjenslene kan ha så mange grunnar. Mange kan vere små og ubetydelege. Andre sterke og livsmerkande. Men alle har dei noko å gi vandraren, ulike som dei kan vere, om han gir dei rom i det inste av seg.

Om å bere.

Det har eg lært meg som pilegrim, som ein vandrar, som kvar morgon lyfte reimane på ryggsekken opp på skuldrene. Det gjeld å ikkje bere med seg meir enn det ein treng, og helst noko mindre. Børa kan elles lett verte i tyngste laget etter som timane går utover dagen.
Men det har eg og lært etter som åra har har gått, og eg no nærmar meg støvet sin alder. Mennesket er ein uforbedreleg samlar. Også eg. Guds Ord åtvarar mot å samle oss skattar på jorda, men det strider mot vår natur. Kanskje har samlarmanien sitt opphavet i den tida då svolten og nauda aldri var langt unna. Då det gjaldt, om det var råd, å ha eit reservelager dersom nauda ein dag skulle banke på døra.
Den finske diktaren Runeberg sitt epos om om bonden Paavo og hans strev for kone og born på ei frostig og karrig jord, sit meg i minnet.
Men kanskje har vi gått for langt når vi i dag samlar oss skattar i fleng, skattar som vi knapt har bruk for, men som fyller opp våre hus. Vi fyller, billedleg tala, våre ryggsekkar med ting vi trur er viktige.
Den som har prøvd å flytte frå eit romsleg husvære til eit mindre, veit litt om alt det vi gjennom åra har samla opp. Og arbeidet som dukkar opp når ein må byrje å kaste, minke ned alt som er samla. Meisteren sa at der skatten vår er, der vil hjartet vårt og vere.
Kanskje der ligg ein rikdom i å ikkje eige meir enn ein treng, i å ikkje ha for tung ryggsekk å bere på.
Runeberg avslutta sitt eposet om bonden Paavo med at då han endeleg ein haust stod der med ein gul og moden kornåker, og kona hans såg dagar framfor seg med rikeleg og meir korn enn dei trong, Då var det grannen som ikkje hadde vore like heldig med sin haust Paavo tenkte på, og som han ville dele sin rikdom med.
I dag strøymer det store skarer av menneske inn i Europa, også inn i vårt land. Også her i mi bygd vil der kome menneske som treng å å finne ei hjelpande hand, å verte sett av meg og mine sambygdingar. Cornelius Vreeswijk song om at vi ingen ting kan ta med oss dit vi går. Der er andre måtar å fylle sekken vår på enn å fylle den med ting som vi må etterlate oss her ein gong. Der er andre skattar å fylle sekkane våre med, sa Meisteren

Sæl er du når ryggsekken din held seg tom av ting,........  

Snø

Så kom det snø!
Og det er det i alle fall nokre  som er glade for, så mykje kjekt ein kan finne på å gjer i snøen. Renne på akebrett, og å lage snølykter til dømes.

Snø i vente

Ein solrik men kald dag er over.

Det mørknar mot kveld, men i vest kjem tunge skyer inn.
Vil det vere kvite marker ute når morgonen gryr?

Mogonen gryr

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn og daggry

Sæl er du når du ser at vegen er full av daggry

Det gryr ein ny dag over Golinhac, ein liten landsby sørvest i fjella midt i Frankrike. Vandrarane bryt opp frå nattelegeret, får sekkane på ryggen, grip vandringsstaven og byrjar gå mot sørvest, over åsane mot Conques, der dei vil vere framme når vandringsdagen atter går  mot kveld.
Der er mange slike morgonar under ei vandring på pilegrimsvegane. Morgonar med skodde, med regn, men og med blå himmel over som lovar sol over dagen si vandring.
Vandringa, enten det gjeld den eine eller andre slags vandring er full av daggry, heilt til vi legg vår vandringsstav ned. Men kva er det desse morgonane gir oss, og kva fyller vi timane etter  morgonen med? Når kvelden kjem så veit vi kva dagen fekk av innhald. Når natta og mørkret igjen senkar seg over vandraren, då er det tid for ettertanken, for oppgjeret.

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn

Noko desse timane etter alle desse morgonane gir vandraren er namn. Namn på stadar han vandra gjennom. Namn på barar der han kjøpte seg ein kopp kaffi og noko å ete. Namn på hospits der han fekk seg ei seng for natta. Men og namn på menneske han møtte på vandringa, namn som teiknar eit andlet han møtte, eit menneske han ei tid delte vegen med. I hugen hans teiknar namnet fram ein person han minnest med glede, eller med vemod, men kanskje og med andre slags kjensler som han helst ikkje vil vedkjenne seg. Om dei gonger då han trakka feil og kanskje såra den andre. Uten å få gjere opp, utan å be orsaking for gjerninga, orda.
Er det dette Piet Hein har i tankane når han skriv;
Det er en glede i livet der ikke vendes til lede. Det at du gleder en annen, det er den eneste glede.
Der er en sorg i livet som ingen tårer kan lette. Det at det var for sent da du skjønte dette.
Ingen kan resten av livet stå ved en grav og klage. Døgnet har mange timer, året har mange dage.

Størst av alt er kjærleiken, har ein vis mann sagt. Kanskje kan eg legge til ei von for eigen del, at det største av alt etter alle desse morgonane, etter alle desse namna, måtte vere at det var kjærleik, venskap og respekt for den andre som fekk rå i meg desse timane etter alle desse daggrya. Så eg eingong må sleppe å stå med anger i hjarte for det eg let vere å gjer medan høvet var der.

Sæl er du når du ser at vegen er full av namn og daggry

Blomar i november



Det blømer midt i november.

Om å gå på vatnet.

Kan eit menneske gå på vatnet?
Evangelistane fortel at Jesus gjorde det, men det må vere ei av dei fortellingane om Jesus som det er vanskelegast for eit rasjonelt moderne menneske å ta alvorleg.
Det er in i dag å fortelje om sin tvil. Mange spør seg sjølv om det kan vere sant alt som er skrive om Jesus. Kunne han gjer det som evangelistane fortel, og kven, kva var han? Kanskje er det råd å forstå at tvilen dukkar opp hjå mange.
Tvilar eg?
Ja eg har tvila ofte. Ikkje på det skrivne Ordet. men ofte på meg sjølv. Det gav meg tidlegare mange opp og nedturar i mi trusverd. Slik sett kjende eg meg mange gonger som Peter som i tru stig ut av båten, ut i bylgjene, for så med eit å oppdage si manglande tru. Og då held ikkje vatnet han oppe lenger, han søkk. Det var i ein slik nedtur eg verkeleg oppdaga Jesus si hand; Sjå eg har gjort alt ferdig, og det er nok også for deg.
Det var ikkje avhengig av mi store eller vesle tru. Det var nok å gripe Jesus si utrette hand og halde fast i den. Slik det og vart Peter si redning.
Jau, eg trur også på desse utrulege fortellingane i evangelia fordi dei fortel meg at Jesus var noko meir enn Maria sin son. Desse umulige fortellingane syner meg den andre delen av han, den guddommelige delen. Den delen av han som gjer  det mogeleg for meg tru, trass i min tvil på mi eiga trusstyrkje. Eg les om kyrkjefedrene og deira kamp for å kome til rette med kven har var, der dei tilslutt enda opp i felles erkjenning av at han var både av menneske og av Gud, i ein person. Det er denne erkjenninga deira av kven han var, som for meg stig fram i fortellinga om den gongen han gjekk på vatnet, og i mange av dei andre fortellinga. Den erkjenninga som samlar seg i læreveinane sitt utbrot; Du er Messias, den levande Guds son.

Om å gå saman.

Sæl er du når du ikkje er så oppteken av å nå fram, som det er å kome fram saman med andre.

Kva er det denne sæleprisinga handlar om?  Eg tenkjer at det handlar om nærleik, om venskap, og om å knyte band til andre menneske. Det vert sagt at eit av vår tids store mellom-menneskelege problem er einsemd.  I skrivande stund såg eg nett ei gamal episode frå den tyske krimserien Derrick, der eit hovedmotiv var tre kvinner som møtte ein mann som med gav av sin hjartevarme inn i den einsemda dei bar på, trass i deira, ytre sett, vellukka liv.Og kulden frå deira menn som ikkje tolde hans varme omtanke.
Utan kjærleik døyr mennesket, er det visst eit klokt mennneske som har sagt. Men vi menneske er ikkje samansett heilt likt. Nokre vil helst vere åleine, andre treng mange rundt seg. Dei åtte åra eg har vandra jordiske pilegrimsvegar har eg vore så heldig at eg alltid har hatt nokon å gå saman med, og det har vore ein stor rikdom. Eg trur eg hadde kjent meg einsam om eg skulle gå åleine. Det har vore godt å ha nokon å gå saman med, og det har vore godt å kome fram saman med nokon.

 På veg mot Cirauqui i Navarra, Spania

Men eg tenkjer og at han som skreiv desse orda, ikkje tenkte berre på slike vandringar. Kanskje han tenkte like mykje på vår livsvandring. Frå vogge til grav. Mållinja på den vandringa må vi nok krysse åleine, men undervegs treng vi medvandrarar. Gode medvandrarar som gir av seg sjølv hjartevarme og nærleik, venskap og kjærleik. Men det må gå begge vegane.Utan det kan vokstervilkåra for nærleiken og kjærleiken oss i mellom verte vanskeleg.

Sæl er du når du ikkje er så oppteken av å nå fram, som det er å kome fram saman med andre.

Å sjå det usynlege.

Dei fleste menneske er ulike, slik og med mi kjære og meg. Eg såg det under våre vandringsdagar i framandt lende, og eg ser det på kjende vegar her heime. Eg har gjerne augene festa i horisonten, i landskapet rundt meg. Ho har eit anna synsfelt. Ho ser dei nære tinga. Det som ligg rett framfor føtene. Slik er det og i kvardagslivet. Eg er i dei store tinga, ho er mest oppteken av dei små hendingane. Du misser det viktigaste kjære, seier ho, det er i alle dei små hendingane livet er.
Men det første ordet i dei ti sæleprisngane til den mellom-amerikanske presten går endå lenger. Til det ein ikkje kan sjå.

 

Sæl er du når du ser at vegen opnar augo dine for det du ikkje kan sjå.
Då må han meine noko meir enn å gå i skodda ned frå O Cebreiro og få det skodda gøymer openberra etter kvart som ein flyttar seg framover etter vegen. Eller å flytte augene frå horisonten og ned til dei små opplevingane som ligg rett framfor føtene.
Kva ligg i orda om å få opne augene for det ein ikkje kan sjå?
Er det å få sjå noko ein ikkje kan sjå med våre fysiske auge.
Er det å få sjå noko med våre "indre" augo. Ikkje fysisk, men psykisk.
Med trua sine auge.
Det har forundra meg mange gonger under lesing av ulike meinigdebattar mellom truande og ikkje truande. kor vanskeleg ikkje truande har for å skjøne kva dei truande talar om. Det er som om dei manglar auge til å sjå det som ikkje kan sjåast. Den usynlege røyndomen som trua openberrar.
Får så pilegrimen desse augene til å sjå det ein ikkje kan sjå ved å gå jordiske pilegrimsvegar? Det trur eg er heller få, for når ein går så er det ikkje berre sekken sin på ryggen ein har med, men og sin indre ballast. Mine vandringar på dei vegane gav meg ikkje mykje av slike opplevingar, men i mine heimegrender, og i mi eige stove har eg ofte fått oppleve rikdomen i sjå det som eg ikkje kan sjå.
Og den gåva kan ein ikkje skape ved eiga kraft, den får ein som ei gåve ved å opne seg for trua.

 

Sæl er du når du ser at vegen opnar augo dine for det du ikkje kan sjå.

Bienventurado eres, peregrino

"Pilegrimer er vi gjennom tiden, fra vår fødsel like til vår død". Slik byrjar Eivind Skeie ein av sine salmar.
Heilt sidan eg byrja å setje føtene mine på dei sokalla pilegrimsvegane og vart ein "pilegrim", har eg i mine tankar bala med kva det tyder å vere ein pilegrim. Kven er denne vandraren, pilegrimen, som går mot ein eller annan heilag stad - kva no det tyder - denne framande som kjem, stansar ei kort stund, og så er borte att. Som alltid er undervegs.
Det er  enn so lenge desse orda til Eivind Skeie eg har enda opp med i min førebelse konklusjon.  Tankar er og alltid undervegs. I denne mi tolking av innhaldet i orda  pilegrim / pilegrimsvandring, så er det ikkje det forjetta, heilage, målet der framme ein stad som lenger er kjerna for meg, men det er vegen og vandringa som har gitt - og gir - meining og mål, innhald og røyndom for mi vandring.
Pilegrimer er vi gjennom tiden, fra vår fødsel like til vår død.

 

 

I den sokalla Bergpreika av Jesus, som Matteus fortel att, opnar Jesus med ni ord som kvar gong opnar med Sæle er dei ..., der han fortel om nokre type menneske og deira sinnelag, og kva løn som ventar dei eingong.

Eg kom eingong over nokre ord som likna desse Jesus sine ord, men der målgruppa var pilegrimen, og dei orda møtte mine tankar om pilegrimen og hans vandring.

Det var ein prest frå Mellom-Amerika hadde skrive dei, på spansk, men eg tillet meg å omforma dei til mitt eige målføre.

Bienaventurado eres, peregrino, var innleiinga hans til desse orda.

Eg tillet meg å omsette dei til Sæl er du, pilegrim.

Og kanskjer er det desse handlingane, desse orda, dette sinnlaget som presten sine ord formar, som under vandringa langs vegen kan gjere oss sæle, og ikkje det fjerne målet der framme, ein gong.

 

Biletet over er frå slettene i Gascogne i sydvest-Frankrike. Ein stad noko syd for elva Garonne.



Når tåkene letter

Same motiv som i går, men... Det vert litt meir lys å sjå når skodda er borte. Og hadde det vore skyfritt så hadde og fjella over lysrekka trådt fram, med ein stjernehimmel bak. Men dette er det eg ser når eg vender augo mine mot sør, ut mot nattemørkret der ute. Ein overskya kveld i byrjinga av november.

Kveld

Når dagen går over i kveld, klårnar det av over oss og stjernene dukkar fram på den nattsvarte himmelen. Men då det og noko anna som legg seg over fjorden. Lav skodde, og skodda klarer ikkje å hindre lysa frå terminalen på andre sida fjorden å trengje igjennom, og dei skaper ei trolsk stemninig i kvelden.

Det går mot natt

 

Så er endå ein dag over, og vi skriv november. Oktober gav oss ein dag med nær 20 grader + før månaden var over, men så kom vinden og regnet. I dag har eg sett regnet stå i fjella rundt om, utan å væte så mykje her eg har min heim.  Men no er dagen over. Det myrknar ute og lysa langs fjorden trer sterkare fram. Men over Helgehornet i vest opnar det seg ei strime i dei mørke skyene, og der seier sola, som eg ikkje har sett i dag, eit siste gulraudt farvel. Så er det berre å ta i mot nattekvila, og å vente på morgondagen og sjå kva den har å gi.