Eit år har gått

Det er alt mange dagar, månader sidan at eg sat ved senga henner og såg at ho drog sitt siste andedrag,  og så var ho ikkje lenger til å nå. Ho som hadde vore mi kjære frå før ho var 17 år var borte. Jau kroppen hennar låg framleis i senga, men ho som hadde vore mi kjære i så mange, mange år hadde forlete meg. Og det vart så tomt, så tomt etter henne -  ved matbordet, på soveromet og i stova då ho ikkje lenger var til å nå. 

Og i dag skulle vi ha feira at ho hadde nådd ein alder på 76 år, men nei. Ho er ikkje lenger til å nå med ord, med klemmar, med kyss.

Eg vert ofte spurd; har du det bra? Ja eg har det bra, men likevel. Sjølv om dagane er bra å leve i, så er der også eit sakn etter noko som manglar i dagane mine. Ho som eg eingong i ungdomens år fekk kjær, og som sa ja til å leve livet sitt saman med meg. Ho som ein varm augustdag sa ja til meg framfor alteret i Sølsnes kyrkje. Ho som vart mor til våre fire born. Ho kan eg ikkje lenger nå.

Takk for alle åra vi fekk saman mi kjære Bodil ❤️

Om å gå (2)

Kva var det han sa, Søren Kierkegaard,  om det å gå ?

Det mest kjende og oftast siterte er ein del av eit noko lenge skriftstykke. Det mest kjende lyde slik :

Tap for all del ikkje lysta til å gå. Eg går meg kvar dag til det daglege velværet, og eg går ifrå kvar ein sjukdom. Eg har gått meg til mine beste tankar, ja eg kjenner ingen tanke så tung at eg ikkje kan gå ifrå den.

Men han  sa litt meir enn orda ovanfor.

Sjølv om ein går for si helbred som om  den alltid er å finne lenger framme, så vil eg likevel sei; gå!

Det er då også sjølvklart at det er berre ved å gå  at ein kjem velværet  så nært som råd er. Sjølv om ein ikkje heilt kan nå det. Men ved å sitje stille, ja til meir ein sit stille, til nærare kjem ein uhelsa. Berre ved å være i rørsle er sunnheita og helsa å finne.

Nektar nokon for at rørsla er eit gode, då gjer eg som Diogenes, då går eg. Nektar nokon for at helsa er å finne i rørsla, då går eg frå alle sjuklege innvendingar. Når ein slik held fram med å gå, då går det nok.

Ja då Søren, då er det vel berre å kome seg ut døra og å gå då .

Eller: vert dørstokkmila i tyngste laget tru ?

Om å gå, (1)

Om å gå ? Ja korleis starta det med å gå for meg ? Det var vel ei veninne som fortalde om sine gåturar etter pilegrimsvegen i Spania.  Det høydest interresant ut, men mine gåturar hadde berre vore dagsturar i heimlege fjell og dalar. Å gå mange mil, og i mange dagar var nok ein framand tanke. Men eit frø var sådd

Så las eg ei bok av ein hareidsdøl som hadde vandra på pilegrimsveg i frankarland, og frøet byrja å spire. Men var eg istand til ein slik tur, tru? Vel det måtte prøvast.  Eg lokka med meg min eldre bror på ein prøvetur.

Eg ville gå frå Tomaskyrkja på Filefjell, over fjellet og ned i Lærdalen, for så å ende, etter 6 mil, nede ved fjorden i Lærdal. 2 dagar skulle turen ta. 3 mil pr.dag måtte vere overkomeleg.

Fram kom vi, og eg mange erfaringar rikare.  Det var for lange etapper for ein uerfaren mann. Og for tung sekk, grunna alt eg trudde eg trong under vandringa. Eg var heilt utsliten då eg kom fram til den bussen på Lærdalsøyra som skulle ta oss vidare etter vandringa.

Det skulle vel gitt meg ei åtvaring. Dette er ikkje noko for deg, men nei. Året etter var eg med på den første pilegrimsvandringa i Valdres. Frå Hedal stavkyrkje, over åsen og ned i Valdresdalføret ved Bagn, og vidare opp dalen til Tomaskyrkja på Filefjell. Det var ein fin tur, ei oppleving som gav meirsmak. Rett nok vart det eg trong av medbragt  bagasje, kvar dag køyrd vidare til neste overnattingsstad. Men frøet som var sådd nokre år tidlegare hadde byrja verte mode.

Året etter byrja ho som sådde frøet og hennar mann, mi kjære og eg på vandringa etter GR 15,  frå Le Puy en Valey i Frankrike til Santiago de Compostela, vest i Spania.  6 år brukte vi, og kvar gong når vi kom heim etter den årlege turen, fekk vi høyre at vi såg friskare ut då enn når vi drog. Kanskje det var fordi vi hadde fått ein brunare let i huda av all sola?

Eller var årsaka å finne i det Søren Kierkegaard skreiv ein gong. Om det å gå ?

Kveld

Kveldsgudtenensta gjekk mot sin ende. Siste salme skulle syngast og orgeltonane byrja fylle kyrkjeromet. Då hende det som har hendt meg før, eg vart var salmen på det neste nummeret i boka. Eg skulle tru eg hadde sett den før, ja, for alt eg veit kan eg ha sunge den og, men nei - den var ukjend for meg. Vel, den er nok ikkje den einaste ukjende mellom dei 899 salmane i boka. 

Eg var nok ikkje heilt med i Erik Bye sin blå, blå salme  for augene mine søkte litt over til  den neste salmen i boka. Og under postludiet fekk eg tid til å ta inn i meg orda i Olav Mosadøl sin vakre salme.

Denne gongen har eg lånt eit bilete frå mi eldste dotter til Olav Mosdøl sin kveldssalme. 

Det syng så vakre tonar gjennom kvelden

når himlens Herre samlar ljoset inn.

Dei siste ljodar døyr i avdagsskjelven

og skaparhender lange skuggar bind.

I kveldens røyst det ligg ei stille minning

om Herrens fred til alle han har kjær.

Dei milde strålar er ei kjærleg helsing

til vener som han no vil stige nær.

Ver still mi sjel lat songen min få binde

ein gullan tråd av bøn i himlen inn.

Ver audmjuk sjel så du kan vegen finne

og eige arv der æveljosa skin.

Still kyrkje

Etter at mi kjære døydde frå meg har eg kome inn i ei vane med å kome tidleg til kyrkje. Det å få tenne eit lys i lysgloben og så setje seg inn i benken og kjenne freden senke seg i meg.  Sitje i det stille romet ei stund heilt åleine  gir meg ein fred, og ei ro som har vorte ein stor rikdom for meg.

Det skulle vere kveldsgudsteneste og då er det ein heller liten kyrkjelyd som samlast, så eg fekk meg mest ein halv time åleine i benken før andre byrje å kome.

Eg har etter vandringane i tidlegare år fått ei nyfikne på korleis dei ulike kyrkje eg har møtt på min veg ser ut innanfor veggane.

Sjølv om eg har sett mange kyrkjer på min veg, alt frå storslegne katedralar til enkle landsbykyrkjer , så må eg nok tilstå at mi eiga heimekyrkje har ein eigen plass hjå meg, Og det var godt denne kveldstunda å la augene kvile i den kjende, opne og lyse kyrkja medan tonane frå orgelet fyllte romet.

Eg kom i tankar om korleis dei måtte kjenne det den kyrkjelyden som steig inn i den då nye kyrkja i 1864, vande som dei var med den gamle, halvskyme og lavlofta stavkyrkja dei hadde levd med tidlegare. Fekk dei den same overveldande kjensla som eg får når eg stig inn i ein storslagen og høglofta katedral?

Dei gamle fjell i syningom

Nokre brødskiver hadde gått ned langedalen og eg gjorde meg klar for mi vanlige vandring etter allemannsvegen då telefon varsla om at ein kvan ville ha meg i tale. Det var mi dotter som ville høyre om eg var klar for ein gåtur syd om fjorden. Og å gå med godt lag er alltid betre enn å gå åleine så då takka eg ja.

Sola varma godt då eg og mine medvandrarar var på veg mot startpunktet ved Hovdevatnet. Eg har vandra rundturen rundt vatnet med dei før så eg visste kva som venta. Litt høgre tempo enn det eg elles brukar når eg går, men eg har merka at forma mi har vorte mykje betre frå første gongen eg gjekk same turen med K-R, då måtte eg ta fleire pustepausar før eg kom opp første bakken. No går det bra utan nokon pause heilt til eg er oppe på siste høgda. Der deler stien seg, og der står det ein benk lageleg til.

Men når eg går på ujamt underlag må eg vere litt obs og lyfte føtene høgt nok når eg flytter dei, elles kan det gå som siste eg gjekk her, då eg brått opplevde å ligge med nasa nede i molda. Ein av skorne hadde hekta seg i ei lita rot. Heldigvis vart resultatet ikkje verre enn  litt mold på brokaknea.

På vestsida av vatnet opp mot Ytrestøylen, eller Jøstelen som det heiter i daglegtalen, er det flott utsyn over vatnet mot Ytrehovdegardane og fjella over fjordbotnen og dalane austanfor,  der Saudehornet er det som lyfter sin topp høgast. 

I Ytre Hovden var mi mor  barnefødd, og der vaks ho opp på loftet av skulen som då stod der, saman med sine syskjen. Det var der foreldra fekk husvære då min bestefar, Skule-Iver var lærar der. Det var nok ikke berre berre å vekse opp på skuleloftet. Ikkje store plassen for ei stor familie, og i skuletida måtte det vere stilt så dei ikkje uroa undervisninga nede i klasseroma. 

Frå vegen forbi gardane på Jøstelen tek ein sti av frå vegen, over marka og opp i den skogkledde åsen. Framme på høgste punktet på stien må eg, sjølv om eg ikkje har hatt trong for kvile tidlegare, nytte benken ei stund før vi tek fatt på nedturen mot vatnet. Godt å kvilte føter på nedturen så eg ikkje snublar att.

Der ligg ein gapahuk når stien kjem ut av skogen og ned til vatnet. K-R har bore med seg ein liten sekk under vandringa, og no høver det med eit krus kaffi og litt attåt medan augene får gli over vatnet, Hovdeåsen og fjella bak åsen, på nordsida av fjorden.

Dei gamle fjell i syningom, song Åsa-Ivar, og betre kan det ikkje seiast her i vasskanten.

Å sjå dei der dei lyfter seg over åskanten alle toppane,  

Frå Liadalsnipa lengst vest. Ho ser litt annleis ut herifrå enn slik ho møter ein når ein rundar Rjåneset og ser henne røyse sin store finger opp over fjorden og bygda.

Blåfjellet, der restane av fjellfoten på det som eingong var Parishornet ligg, og der Skorgeurda veltar seg nedover fjellsida heilt til fjorden, og endå lenger på fjordbotnen.

Så kjem Bjørnastighornet før Skorgedalen med sine toppar opnar sitt djupe hogg i fjellrekka.

På andre sida av dalen ligg Hagekamben og Nivane.

Der låg nokre ender og symde utfor stranda. Eit par av prøvde seg opp på kanten for å sjå om der kunne verte nokre smular å få, men der var heller lite så dei vende fort attende til vatnet, og vi tok fatt på siste strekke langs vatnet attende til utgangspunket, bilen og heimturen.  Og eg må berre takke for turen og trimmen. 5,7 km og 7519 steg fortalde mobilen meg, og det må eg vere nøgd med. For det gjeld å gå,  seier Søren Kirkegård. "Tap for all del ikke lysten til å gå." Han sier litt meir og men det får vere til ein annan gong.

, 

Hans er over

Så er uværet Hans over for denne gong. Det heiter vel ekstremvær i våre dagar. Sidan det kom frå ein uvanleg kant som sydaust merka vi ikkje så mykje til det her bak fjella på nordvestlandet. Grått og litt regn var det, men det har vore mykje verre i tidlegare uværsbolkar. Denne gongen var det nok Hallingdal og Valdres som fekk verste støyten av regnet. Og med mykje nedbør på store området, så vert det og mykje vatn samla i elvane, vassmengder som vert til skadeflaum til meir tilgong frå sideelvar dei store vassdraga får. Denne gongen vart det og  av mykje væte mange jordras som skadde hus og eigedom, og mange stengde vegar, både bil og jarnvegar. Og media har hatt travle dagar med å melde om fylgjene etter Hans.

Men no er vi attende på normalen med ventande lavtrykk frå vest/ sydvest og då er det vi på nordvestlandet som vil få regn og gråvær, og ikkje dei austanfor fjella. Vonleg helst ikkje så store mengder som dei fekk.Dei har nok fått nok for denne gongen.

 Men i dag kikar sola fram mellom skyhausane.

, 

Åra renn

Tidi ho renn som elv mot os, fort skifter sumar med vetter- står  det i eit vers av fredrelandssalmen. 

Ein augustdag, midt under verdskrigen fødde mi mor sin andre son, og eg drog mitt første andedrag. No, 81 år seinare  har eg fått fleire leveår enn min far fekk, og eg har fått erfart sanninga i orda frå salmen. Tidi ho renn som elv mot os, fort skifter sumar med vetter.

Men det er ikkje berre årtidene og åra som skifter ham. Levd liv ber mykje med seg av både det leie og det gode, og det set sine merke i eit menneske. Ein endrar seg mykje frå barndom og ungdomsår gjennom eit levd liv til alders gråe hår.  

Ei god kvinne fann meg i unge år, og vi fekk mange og gode år saman. Diverre døydde ho frå meg for tidleg, og saknet etter henne er til tider stort.

Vi hadde ikkje berre kvardagane og livet,  born og heim saman, men og ein himmel over livet, eit felles von og tru.

Så byrjar eg i dag på 82.andre år.  Min livs seglas held fram, inn i dei ukjende dagane framanfor. Kva dei har i famn får eg oppleve når dei er der.

Jeg er en seiler på livets hav, på livets skiftende bølge. Den Herre Jesus meg kursen gav, og denne kurs vil jeg følge..

I blant jeg seiler for m,edvinds bør, i andres kjølvann å følge,  som just lik meg denne reise gjør, hen over jordlivets bølge. Og havet smiler, og solen skinner. Min dag så stille og blid henrinner. Mens vinden fyller alle seil.

Som nypussa sølv

Harald,  du må lære deg å sjå dei små, dei nære tinga, sa mi kjære. Ho kunne stanse opp for det eg gjekk forbi sidan mine auge var i det store landskapet. I det fjerne, i fjord og i åsar og dei fjerne fjell. Etter kvart har eg og oppdaga meir av det store i det små, sjølv om eg nok endå har eit stykke å gå før eg vert like flink som mi kjære var til å sjå det som ligg rett framfor føtene.

Så sit eg her i stolen min utfor verandadøra. Sola har stråla frå ei blå himmel, men no har det drege over med skyer. Men borte på andre sida av fjorden  har solstrålane funne ei glipe mellom skyene, og dei lysegrå bylgjene endrar utsjånad. Der skin det opp som nypussa sølv mot det mørke landet bak.