Snart over sletta (7)

Det er dagar seinare. Bak han ligg den store byen på sletta, med sine travle gater, sin store katedral, torg og barar. No er han ute på gulbrune, støvete vegar att. Ut på ettermiddagen ser han det. Der langt i vest dukkar det opp ei ujamn blågrå stripe over den grøne horisonten. Det er ei rad med fjell der vest under den høge blå himmelen.

Så går den store sletta mot sin ende, men alt no har den vorte meir ujamn. Ikkje så flat lenger. I neste by er det over. Frå då ventar bakkane opp mot det første fjellet, og på vestsida er landskapet annleis. Der er det skogkledde lier og dalar som vil  møte han. Der slår havet sin verknad inn med kjølegare luft og meir nedbør.  Og når fjella ligg bak han, og landskapet har lagt dalar og åsar bak seg, og søkk i høgde ned mot havet, då ventar byen med den store kyrkja over apostelen Jakob si grav.

Kva ventar han seg der når hans vandring er over? Han veit ikkje. Lenge har har han vore undervegs, og enno er der tusenvis av steg att før han er framme. Alle dagane etter vegen har merka han. Ikkje så mykje på kroppen,  sjølv om han har vorte sterkare av børa på ryggen og alle dei tusenvis av steg. Men alt han har opplevd under vandringa har merka han meir. Alle dei vakre kyrkjene, landskapet han har vandra gjennom, menneska han møtte, alle timane åleine med sine eigne tankar, prestar sine velsignande hender på hovudet til ein einsam vandrar. Alt har sett sitt merke i han, merke som han vil bære med seg lenge etter at vandringa er over.

Jakob si grav i den store kyrkje der framme ved enden av vandringa?
Han er ikkje særleg oppteken av den. Det vil nok verte interessant å oppleve den og folkelivet der, men han har ikkje den religiøse fascinasjonen for legenda som gav opphavet til vandringane. Den som han er ein del av med si eiga vandring. Men, det får vente. Først må han gå ferdig den lange og vide sletta, og så kome seg over dei to fjella som ventar der framme.

Eg har skrive, men kva har eg skriv om, og kvifor? 
Om ein vandrar på veg mot Jakob si grav vest i Spania, og slik han opplevde denne eine dagen på mesetaen, den vide spanske høgsletta. Med dei tankane og refleksjonane som dukkar opp der han går i eit landskap med ei gamal og mangfaldig soge. Vandraren er ikkje eg, men det er vel ikkje til kome forbi at mi eiga vandring på vegen, saman med mine medvandrarar, har sett sine  merke i meg, Og desse mine eigne minne frå mi vandring er nok med i bakgrunnen for denne einsame vandrararen sine opplevingar og tankar denne dagen, desse par mil etter vegen mellom morgon og kveld..
Kanskje har og ei dragning hjå meg attende til vegen ein gong, vore med på å forma orda mine om denne vandraren sin dag under den vide himmelen på mesetaen.
Kvifor eg valde høgsletta for denne vandraren sin dag?
Kanskje fordi mange opplever den som lang og slitsom med si endelause flate. Som ein frå andre sida av havet nok kjente på det då han kom og gratulerte oss med å ha overlevd. Sjølv opplevde eg vandringa over sletta som gode dagar med tid til ro og tankeflukt, sjølv om der var lite skugge å finne for den varme sola.
Og då let eg vandraren halde fram mot Santiago i fred for meg.

Dagen hallar (6)

Hans mørke vandringsven er komen bak han no der han står oppe på ein bakkeskrent, over den flate vidda framfor han. Sola har vandra rundt han gjennom dagen, frå då ho om morgonen var bak han, til ho i middagstida stod rett i sør, og no når dagen halla mot kveld hadde han sola rett i mot. Og skuggen, hans mørke medvandrar, hadde vandra saman med sola, lang og tynn framfor han om morgonen, kort og tjukk  ved middagsleite, for så strekke seg i lengde og verte tynn att att etter kvart som den glei bak han på vegen. Vandringsdagen er snart over om det enno er timar att før sola glader ned over vidda langt ute i vest.

Der han står oppe på skrenten ser han at store maskiner har skore seg ned i den sandfulle skrenten for å gjere bilvegen mindre bratt ned mot sletta. Dit ned skal han og, for der nede, noko lenger, framme ligg der ein liten landsby med hus av stampa og soltørka jord. Der skal det vere husvære for vandrarar som han, og der vonar han å få seg nattely.
Han står enno ei stund oppe på skrenten og tek inn synet av den vide og flate vidda vestover. Den er delt opp i mangfarga flater alt etter kva som vert dyrka på flatene, og han ser små landsbyar ligge spreidt utover den store vidda. Der ein stad går vegen hans i morgon, men no er det husvære , mat og seng det står om. Han kryssar ned gjennom sandbakken, ned til vegen. Og om litt dukkar landsbyen opp, noko lenger framme og litt til sides for bilvegen. Ei lita klynge med hus ved ein eldre bygdeveg, og ei brungrå kyrkje bak husa.

Skiltet utanfor husveggen fortel at her er det husly å få. Han trekkjer forhenget til sides og stig inn, helsar og spør om dei har ei ledig seng for han. Jau, det let seg ordne, og han leitar fram vandringspasset. Verten bak disken fører han inn i prokollen og stemplar passet. Han tingar varm mat til seinare på kvelden, og frukost neste morgon, leiter opp ein seddel og betalar. Så vert han beden om å fylgje vidare inn i huset. Han vert synt kvar han finn bad, toalett og vaskerom, før han vert førd til sovesalen. Der finn han seg ei ledig underkøye, takkar for hjelpa, dreg fram soveposen og strekker den ut på senga og legg hatten opp på. Set sekk og stav ved fotenden. Så snur han seg og ser seg rundt. Han er åleine her inne, men dei fleste sengene er alt opptekne ser han, men enno er der plas for nokre vandrar til. Han dukkar ned i sekken og finn fram såpe og tørkeklut, og kle til å skifte ut vandringskleda med noko anna no når han skal roe ned i samvær med andre vandrarar. Leiter opp badromet, ventar til ein dusj er ledig og går inn, og snart strøymer det varmt vatten ned over han.

Han ruslar ein tur gjennom landsbyen i ettermiddagssola. Det er ikkje så mykje å sjå. I utkanten ved bilvegen ligg der nokre meir moderne hus med ein liten park attmed, men elles er landsbyen prega av dei eldre, lave, brungrå husa. Kyrkja prøver han seg ikkje på, går istaden inn att. Kjøper seg ei boks med mineralvatn og ruslar ut i bakhagen. Finn seg ein stol, set seg, strekker ut føtene og let kveldssola varme sjel og kropp..

Sola har sige under horisonten og lete etter seg ei gyllent lys på kveldshimmelen i vest  då han høyrer ei klokke ringe inne i huset. Og dei som sit i bakhagen reiser seg og går for å finne seg plass ved borda i matsalen. Det er tid for dagen sitt varme måltid. Ein bolle med salat først, så ein varmrett og til slutt ei skål karamellpudding. Han kjennner rutina frå alle tidlegare kveldar etter vegen. Variasjonane er ikkje så store, men det er rikelege porsjonar for vandrarar som har gått langt gjennom dagen.
Då måltidet er ferdig har det vorte mørkt ute, berre nokre få gatelys kastar ein liten lyskrets i sin nærleik i gata, så han går til romet og legg seg på senga og strekkjer seg ut ei stund før det er tid for kveldsstellet på badromet.
Der er det fleire no, så han må vente ei stund før toalett og vask vert ledige, men det er ingen ting som hastar. Det er berre å kome seg i soveposen som står att av dagen.

Han vert liggande å høyre på dei ulike måla rundt seg, nokre skjønar han litt av , hjå andre er orda framande, men han greier å plassere dei fleste ut frå tonefall og nokre få ord. Spansk, fransk, tysk og engelsk er i fleirtal, Og så er det dei tre der borte ved vindauget som ser asiatiske ut, det er vel kanskje koreanarar? Og ved sida hans fører to finske kvinner ei lavmelt samtale. Sjølv vert han ofte teken for vere nederlender på grunn av sitt eige målføre. Kanskje ikkje så rart, undrast han, dei to måla har kanskje noko av same lydane?
Så høyrer han igjen ei klokke ringe. Ein av dei som er nærast lysbrytaren strekkjer seg og sløkkjer lyset- No skal det vere ro på sovesalane.  Han ligg enno ei stund, høyrer varsam kviskring frå ein stad i romet. Sjølv let han tankane vandra gjennom dagen som ligg bak, før dei flyttar seg til hans eigen heim og dei som er der. Men så svinn alt bort, svevnen tek han.

Blomar i vegkanten (5)

Det er vår langs vegen der vandrararen går på veg opp frå landsbyen. Han har vore på vandring seinare på året og, om hausten. Då har det vore lite grønt å sjå, berre gulbrune marker etter at viddene med korn har vorte hausta. Då hadde han hatt høve til å ta ei kvil i skuggen av dei meterhøge murane med halm som stundom låg der ved vegen.
Men no  er det vår og kornåkrane står der grøne så langt auge kan sjå.  Og i vegkanten blømer det i gult, blått, kvitt og raudt. Det er dei raude små valmuene som gjer mest av seg. Somme stader dekkjer dei store flater. Men opp bakken frå landsbyen veks det ein vegg av busker på begge sider av vegen, og dei er dekte av gule blomar. Han kjenner ikkje blomane her sør, men tykkjer dei liknar på gyvel. Sikker er han ikkje, men vakkert er det med alle blomane i vegkanten.

Mange slags blomar. Ein underleg tanke dukkar opp hjå han om desse blomane, at like ulike var dei som alle dei folka som har hatt makta her i landet gjennom århundra. Folk som har vandra inn, teke herreveldet over landet, for å ha si tid og så verte borte att då nye folk dukka opp. Dei raude teppa av valmuer minte han om alt blodet som hadde runne på den store sletta i kampen om herredømet.
Han kjem i hug ei tavle han såg i ein by langt lenger sør. Der stod dei oppskrivne alle folkeslaga som hadde teke herredømet der for ei tid. alt frå den første tida langt attende i soga, til dagen sine turiststraumar. Og det var mange  som var opprita.

Det budde eingong eit folk her som vel ingen idag veit kven var, men dei sette sine merke på landet. Men ein dag dukka romarhæren opp og gjorde landet til ein romersk provins i mange hundre år. I deira tid kom kristendomen til landet. Men alle imperie har si tid, og då romarveldet si sol sokk i hav dukka ei germansk folkestamme opp, vendarane eller vandalane som dei kom til å verte kalla. Hundre år fekk dei før ein ny germansk folkestamme dukka opp. Det var visigoterane, eller vestgoterane. Begge folka var kristne, men av arisk trusretning. Som vil sei at for dei var ikkje Kristus Guds son, fødd av Gud, men den første av alle Guds skapningar. Dei skapte eit riket som nådde midt opp i våre dagars Frankrike, medan vandalane sette over havet til Afrika og skapte seg eit rike i Nord-Afrika og på øyane i det vestlege Middelhavet.
På ei samling i Toledo på 600-talet gjekk visigoterane bort frå arianismen til den romersk katolske trua, men ikkje mange år seinare var også deira tid over då maurane kom over stredet som hans landsmenn i gamal tid kalla Nørvasund, og erobra heile riket frå visigoterane. Det var frankerane som til slutt stansa maurane sin framgong sørvest for Paris og byrja å presse dei attende. Men det tok sju hundre år før den siste maurar måtte forlate landet og sigle over til Afrika att. Men etter den katolske sigeren var det ikkje lenger rom i landet for jødisk eller islamsk tru.
Sidan rulla århundra fram med sporadiske angrep frå portugisarar, engelskmenn  og franskmenn,  før folket sjølv braka saman i ein blodig borgarkrig mellom venstre og høgre orienterte krefter i det forrige århundret.

Vakre raude valmuer utover sletta. Fortel dei om alt blodet, alle tårene som har runne her gjennom århundra? Eg burde vel takke for at eg har vakse opp i eit karrigt, steinrikt fjelland langt der opp i nord. Eit land som få har funne verdi i - tenkjer han- og ikkje i eit fruktbart solrikt land langt her sør som det er så mange som har ynskt å ha herredøme over. Men hans forfedre var og her ved desse kystane på røvarferd med sine båtar og sverd, desverre. Det kjenner han inga ære ved.

Rast (4)

Vandraren går ned bakken mot husa der nede. Hans mørke medvandrar er komen opp på sida hans, og har vorte noko kortvoksen sidan morgonen, men så har også sola nådd si middagshøgd. Om litt er han inne  mellom husa, og han ser at ved eit av dei er det sett ut eit par bord og nokre stolar. Der det er ein bar er det råd å få seg noko å drikke, tenkjer han og stig til sides frå vegen og inn i skuggen av huset.
Lyfter av seg sekken og set den ved eit av borda, og set staven ved sida. Den sveitte hatten legg han på bordet. Så lyfter han tilsides forhenget i døra og går inn. Der inne er det kjøleg, Det kjennest nesten kaldt ut for han som kjem inn frå solvarmen ute.  Han ser seg rundt, der sit nokre andre vandrarar ved borda inne. Han helsar og går fram til disken. Smiler til henne bak disken og spør om ein stor kopp med kaffi og ei flaske vatn. Om litt står koppen og flaska framfor han på disken og han grev i lomma etter mynt, betalar, takkar  med eit nytt smil og går ut til bordet i skuggen utanfor.
Han strekkjer ut føtene der han sit. Kjenner at det var godt å setje seg på ein stol og kvile ut etter timar på vegen. Let augene gli over husa langs landsbygata.  På mange av dei er vidaugene dekte av lemmer  for å stenge den varme sola ute. Ved andre sit det eldre kvinner og menn  på stolar utanfor døra, småpratar og nyt varmen.

Opp ein liten bakke i utkanten av husrekkja ligg det ei lita av kyrkje der endeveggen er bygd så høgt opp over taket at der vert plass til å henge eit par klokker.
-Eg skulle sett inn i den, -tenkjer han, -men eg trur eg let det vere.-
Dei fleste kyrkje langs vegen har han erfart har stengde dører, og dei han har vore inne i er like i si utforming. Eit halvskymt rom med nokre få benkerader fram til koret. Det første han har møtt nede ved døra er fatet med vatten til å teikne krossmerket på seg med, og døypefonten i eit hjørne. Framme i koret står alterbordet, og på veggen bak ein krusifiks eller eit helgenbilete. Ingen alterring slik i hans heimekyrkje, for her står presten bak alteret vendt mot kyrkjelyden, og nattverdsgjestene får berre brødet, ståande fremst i skipet. Dei få dråpane med vin forbeheld presten seg.
Han har vore tilstades ved nokre messer i byane langs vegen og har opplevd dei annleis men gode å vere tilstades i, sjølv om orda på framandt mål har gått han forbi. Berre eit og anna ordet har han fatta tydnaden av.

Han kjenner at her kunne han site lenge. Ute på vegen går andre vandrarar forbi utan å stogge på. Dei som sat inne kjem og ut, heiser på seg sekkane og grip om stavane. Han helsar dei god vandring og får svar attende.
Nei, tenkjer han, det er vel på tide å reise på seg. Kaffikoppen er tom og det siste resten av brødet han hadde med seg er komen ned i magen, men først må han finne toalettet. Kvinne bak disken viser han veg. Då han kjem ut att, takkar han for seg og seier adjø.
Så er det på med sekk og hatt, feste grepet om staven og byrje å gå igjen. Han lyfter eine handa og helsar dei eldre ein god dag der han går bortover gata ut av landsbyen, og får svar attende med ynskje om god vandring.                                                   

Det som var, er ikkje lenger. (3)

Sakte kjem vegen han i møte, og vert borte bak han. Den store sletta synest uendeleg, som om han ikkje kjem av flekken sjølv om føtene flyttar seg framover på veggrusen, steg for steg.
Han ser sin mørke vandringsven minke i lengd og flytte seg frå å vere framfor han tidleg på morgonen, til å kome meir og meir opp på sida hans etter som timane går. Det same gjeld sola. Ho er ikkje lenger bak han, men står høgre oppe i sør, og strålane frå den har vorte varmare. Han merkar at skjorta har byrja verte fuktig under sekken på ryggen.
Eg går mot vest heile tida, tenkjer han, og sola flyttar seg frå aust mot sør, og dalar til slutt ned i vest. Det endar vel med at det av kroppen min som ikkje er dekt av skjorte og skjorts vil ha ei brun side, og ei kvit, smiler han for seg sjølv. Som ein yin yan person, ei mørk brun og ei nesten kvit side.

Det er stilt her han går, ingen bilar, berre ein og annan vandrar som kjem opp på sida han  og går forbi, ein vandrar undervegs mot vest som han. Av og til fører vinden med seg lyden av bilar frå lenger nord på sletta. Han ser dei ikkje, men skjønar er der ein stad ligg der ein brei bilveg. Der dreg dei fram dei som brukar timar på å krysse sletta, ikkje dagar og veker som han.
Alt er i endring, tenkjer han, det som var er borte, bytt ut med noko nytt. Sjølv har han bytt bort det nye for ei tid, flytta seg attende til gamal tid då mest alle brukte føtene til å kome seg fram på.

Der er nokre lave dalar på sletta, mest berre som nokre søkk. han ser dei mest ikkje før han står på bakkekanten over dei. Der nede i ly for vinden veks det tre, og der ligg det og ofte ein lita samling av gråbrune hus langs ei smal gate, og ei lita lav kyrkje i same farge. Hus bygda av stampa og
soltørka jord. Her langs vandringsvegen er dei fleste av husa nokonlunde velhaldne, men han minnast ein kveld lenger aust. Ein kveld han måtte gå seg ein tur bortover ein sideveg til nokre hus litt undan vandringsvegen. Han hadde plagast med magen den dagen, og trong å vere åleine i kveldinga. Men då han kom inn mellom husa fekk han sjå at alt er i endring, også langs vegen. Nokre få av husa budde det folk i såg han. Der stod bilar utanfor, og der var leiker i vegkanten som synte at her var det og born. Men der var mange andre hus som hadde byrja si ferd inn i forfallet. Tak hadde falle ned, veggar luta og golv såg ikkje ut for å vere trygge å gå på. Andre hus var det berre ei røys att av, der bjelkar og anna tremateriale stakk opp som beinsplintar frå eit dyrekadaver. Sjølv kyrkja hadde byrja si ferd mot si endelikt. Vindauge og dører var stengde med lemer og det nedsokne taket mangla mange taksteinar. Det var nok lenge sidan det hadde vore ringt inn til gudsteneste der.

Det var med nedstemt sinn han vende om attende til hospitset og nattekvila. Det det gjorde ikkje godt å sjå forfallet og landet si krise så nær vegen han gjekk på. Han minntest eit anna utslag av same krise han hadde støytt på lenger aust. Men då med motsett forteikn. Ein høveleg stor by hadde vegen leidt han gjennom. Ei flunkande ny by med kvite hus, barnehage og skule, der han vandra tvers gjennom byen, uforstyrra midt i den breie hovedgata. På sidene stod husa stod med tome vindauge, og i gatene
var det berre vinden som rådde. Og skilta som fortalde at her var det husvære å kjøpe, eller leige. Men med den økonomiske krisa i landet med familier som vart kasta ut av heimane sine, og stigande arbeidsløyse, var det kanskje ikkje så mange som ville våge seg på å setje seg i stor gjeld. Så kanskje ville forfallet også ein dag byrje å synast i denne flunkande nye byen.

Det dukka opp ei vise i sinnet hans frå hans eige heimland, noko om at folk treng hus, og hus treng folk.
Ville det same skje i heimlandet når oljekjeldene ein dag ikkje var lønsame å drive lenger? Kva slags politikk ville styresmakte då drive ? Ville folket i dei grisgrendte bygdene då måtte flytte til byane, og etterlate hus som vart ståande att tome, til forfallet tok dei, og taket til slutt fall saman over murane?
Alt endrar seg, tenkjer han der han går ned bakken mot den vesle landsbyen der nede. Ingenting varer for alltid, men det er vi menneska som skaper endringane med dei vala vi gjer, og som vi kanskje ikke alltid ser dei langsiktige fylgjene av.