Ro stilt langsmed landet

Henrik Straumsheim vaks opp i Sykkylven, men fekk sitt yrkesliv som lærar og folkehøgskulestyrar i mi heimbygd. Han skreiv mange dikt. Mellom dei mest kjende er dette - Ro stilt langsmed landet. Og det har fylgt meg frå ungdomen av. Men korleis eg les det har nok endra seg med åra.

Ro stilt langsmed landet, 

for kvelden er nær,

den annsame dag er til ende.

Du kjem ifrå langferd

og no er du her, 

og strendene tykkjest deg kjende.

No er du på heimferd,

det rodnar i vest, 

og byene spaknar mot kvelden,

og tindane låner

ein kvervande rest

av ljoset frå soleglads-elden.

Då skimrar ei stjerne

i drøymande sjø,

då kviskrar ei båre mot stranda

og voggar deg inn

mot ei eldgamal stø

der ætter i aldrar har landa.

Ro stilt langsmed landet

med glede i sinn

om skuggane legg seg på fjorden,

sving opp imot støa,

legg årane inn, 

og så kan du takke for roren.

Eg møtte ei ein dag som eg, då eg var i mitt 16.år, hadde vore elev saman med i eit folkehøgskule år. No når vi var  komne i vårt 84.år, må det kunne seiast at vi har hatt ei langferd bak oss i livet. No nærmar eg meg den eldgamle støda der ætter i aldrar har landa.

Men enno sit eg ved årane. Kor lang ror eg har att, er meg ukjent. Det kan framleis vere år att av min ror .Men ein dag er eg framme og kan svinge opp imot støa og legge årane inn. Då er tida komen for å takke for roren.

 

Ei and, fleire ender

Vi har fått nokre nye fuglar på besøk, av og til. Dei kjem snatrande og ruslande på inspeksjon av plenen. Det er nok noko etande dei er ute etter å finne for dei er ofte ned i marka med nebbet. 

Men undringa mi var kva slags fuglar dette var. Og nettet gav svar.  Det er indiske løparender. Opphaveleg frå dei indonesiske øyane. Løparender fordi dei heller spring enn flyg. 

Og som mat er dei glade i insekter og sniglar, og det er kanskje derfor grannen vår har skaffa seg desse tre, for brunsniglar det har vi rikeleg av.  I tilegg skal dei vere flinke eggleggarar, men ikkje i reir, dei berre slepper dei frå seg der dei går. Så det kan verte eit arbeid å sanke, leit opp egga deira.

Augustkveld

Så er også i år august månad på hell. Dei lyse sommarkveldane er over, no mørknar det ute nå kvelden sig på. Om ikkje mange dagane blar vi over kalendarane til den første haustmånaden,  september. Og ein morgon får vi sjå kvit snø på fjelltoppane, og trea sine lauv skifter farge frå grønt til raudt, gult og brunt. 

Før mørkret og natta heilt sigra i kveld, var der over fjella eit gjenskin av dagen sitt lys mellom skyene i vest.

Då dukka desse  orda til Olav Mosdøl sin kveldssalme  opp i minnet mitt.

Det syng så vakre tonar gjennom kvelden

 når himlens Herre samlar ljost inn.

Dei siste ljodar døyr i avdagsskjelven

og skaparhender lange skuggar bind.

I kveldens røyst det ligg ei stille minning

om Herrens fred til alle han har kjær

Dei milde strålar er ei kjærleg helsing

til vener som han no vil stige nær.

Ver still mi sjel lat songen meg få binde

ein gullan tråd av bøn i himlen inn.

Ver audmjuk sjel så du kan vegen finne

og eige arv der æveljosa skin.

Kjente jeg deg?

I dag skulle eg feira mi kjære sin 78års dag, men no er det alt 4. året sidan ho gjekk bort av krefta ho vart råka av.

Ho var ung då vi vart eit ektepar

Ho mangla nokre få dagar på å fylle 18 då ho stod brud i Veøy kyrkje, og tidleg vart ho mor.

Men ho hevda alltid at vi to var meint for kvarandre, sjølv om nok ikkje alle dagar i samlivet var like enkle å handtere. Tidleg mor, dårleg økonomi dei første åra,  og den utdanninga ho hadde ynskt seg, fekk ho ikkje.  Men aldri høyrde eg henne klage. 

Det er med ei  djup takksemd  eg sit att etter samlivet med henne som var meg så kjær.

Likevel, det står ikkje til å nekte for at sidan ho gjekk bort, så har eg ofte granska mi rolle som hennar make i dei åra vi fekk saman. Ofte er det i netter når svevnen let vente på seg.  Det er nok ikkje alt eg kan rose meg av overfor henne, desverre. Der er nok mykje som skulle vore usagt og ugjort. Men som Arnulf Øverland skriv i sitt dikt. Ei hustavle. 

Der er en sorg i livet som inger tårer kan lette. Det at det var for sent da du skjønte dette.

Og her er det Rolf Jacobsen set ord på noko han kjente på då hans kjære Petra gjekk bort. Og som eg kjenner meg att i når eg i stille stunder minnast henne som gjekk bort i 2022, men som framleis er mi kjære Bodil.

Kjente jeg deg

egentlig. Noe

du aldri  fikk sagt

eller, vi lot ligge. Halv-

tenkte tanker. En skygge

som strøk over ansiktet.

Noe i øynene. Nei 

jeg vil ikke tro det. Natten

har ingen lyd. 

Bare rare tanker. Ord

som stiger opp av søvnen:

Kjente jeg deg 

Ildfluene

Det var den aftenen med ildfluene

vi stod og ventet på bussen til Velletri

at vi så de to gamle som stod og kysset

hverandre under platantreet.

Det var da 

du sa, halvt ut i luften,

halvt til meg:

Den som har elsket lenge

har ikke levd forgjeves.

Rolf Jacobsen

Så vert dei verande desse tre. 

Tru, von og kjærleik.

Og størst av dei er kjærleiken.

1. Korintarbrev kap.13, vers13

 Brevskrivar : Paulus frå Tarsus.

Plutselig i desember

Mi kjære og eg skulle ha feira 60års brullupsdag i dag. Ein strålande varm augustdag i 1965 sa vi ja til kvarandre i Veøy kyrkje, og byrja på vårt samliv. Eg hadde gledd meg og sett fram til 60års feiringa, men slik gjekk det ikkje. I mars månad i 2022 sigra kreftsjukdomen og ho sovna inn. Og eg fekk ei grav å gå til. Sidan har dagane mine innimellom vore prega av sorga, saknet og vemodet.

Eg møtte ei som hadde vore enkje nokre år, og ho spurde kor det gjekk. Eg fortalde om saknet. Det vil du alltid ha med deg, sa ho, det vil minke men vert aldri borte. 

Eg har byrja fylgje tidlegare biskop i Hamar, Solveig Fiske, på Fjesboka, og i hennar tankar inn mot natta, kom og  lyrikaren Rolf Jacobsen inn i min synsvinkel. Og hjå han har eg funne mangt som finn atterklang i meg. Her kjem eit av dei. Eg kjenner meg att i hans tankar der han står ved si kjære Petra si grav, slik eg i mine tankar står ved mi kjære  Bodil si grav. 

Plutselig i desember. Av Rolf Jacobsen.

Plutselig. I desember. Jeg står til knes

i sne.

Snakker med deg og får ikke svar

du tier.

Elskede, så er det altså hendt. Hele livet 

vårt,

smilet, tårene  motet. Symaskinen din

og alle arbeidsnettene, Reisene våre,

tilslutt: 

- under sneen, Under den brune 

kransen.

Alt gikk så fort. To stirrende øyne. Ord 

jeg ikke forsto, som du gjentok og 

gjentok.

Og plutselig ingenting mer. Du sov.

Og nå ligger de her.  Alle dagene, 

sommernettene,

druene i Valldolid, solnedgangene i 

Nemi

- under sneen,  Under den brune

kransen.

Lynsnart som når en bryter slås av

blir alle billedsporene bak øyet

tonet ned,

visket ut av livets tavle, eller blir de

ikke?

Den nye kjolen din, ansiktet mitt, trappen 

vår

og alt du bar til huset. Er det borte?

 - under sneen, Under den brune

kransen.

Kjæreste venn, hvor er vår glede nu

de gode hendene, det unge smilet,

hårets lyskrans over pannen din, ditt

mot og dette overskudd av liv og 

håp ?

- Under sneen. Under den brune 

kransen.

Kamerat bak døden. Ta meg ned til deg.

Side ved side. La oss se det ukjente.

Her er så ødslig nu, og tiden mørkner.

Ordene blir så få, og ingen hører mer.

Kjæreste, du som sover, Evrydike.

- Under sneen. Under den brune

kransen.

Lærdom

5.august. Tja, kva skal ein seia til det?

I dag byrjar eg nedtellinga på mitt 84. år, så får eg med tida sjå kva det fører med seg.

Kanskje er det på slike dagar at livet, og erfaringane frå dei mange dagane og åra før, får lov å melde seg på. Ein kan ikkje gjere noko med dei. Dei står der i minnet, både det gode og det vonde som eg gav,  og fekk.

Eg har, sidan unge år, bore med meg visdommen i Arnulf Øverland sine tre vers, som han kalla Hustavle.

Der er en lykke i livet

som ikke vendes til lede

Det at du gleder en annen

det er den eneste glede.

Der er en sorg i verden

som ingen tårer kan lette.

Det at det var forsent

da du skjønte dette.

Ingen kan resten av livet 

stå ved en grav å klage.

Døgnet har mange timer.

Året har mange dager.

Eg kom over nokre vers av Alf A Sæther som er inne på noko av same livserfaringa, livsvisdommen. Det tek eg med meg inn i dagane framanfor, når eg skal telje ned dei 365 til neste årmålsdag.

Så får roden på himmelen vi fekk her ein kveld,  stå og lyse over desse orda.

Og minnet om henne eg fekk dele dagar og år med, få ungdoms dagar til dei gråe hår.

Å elska 

er å vere stille

nesten heile tida

og ha varme hender.

Å elska 

er ikkje å vakta,

men å sjå ein annan veg

til rett tid.

Snakk ikkje om ekstasen

når du meiner 

kjærleiken.

Dei bur på kvar sin stad

og møtast

skjeldan.

Snakk heller 

om å gå til fots

gjenom ti tusen kvardagar

og aldri halda opp

med å vera den rette.

Å elska

er å tenna lys

og tørke tårer,

natt og dag.