Ein desembermorgon.

Det er tidleg desembermorgon. Ute er framleis myrkt, men der lyset innanfrå lyser opp stuprenna ser eg våte dråpar henge på metallet. Så er denne morgonen og regnvåt. Eg strekker meg ut i sengevarmen under dyna. Ingen grunn til å flytte meg til badet enno. Det er ingen ting som hastar denne morgonen heller.

Då høyrer eg ei kvinnerøyst bryte stilla. Eg høyer ho kallar på meg med namnet mitt. Undrande svarar eg -- Ja ?  

Undrande fordi eg ikkje har høyrt nokon gå i døra inn til mine rom i huset. Kven har kome inn til meg så stilt?  Og det var ei vaksa kvinnerøyst eg høyrde, ei kjende røyst. 

Så går det opp for meg at der er ingen andre i mine rom denne morgonen. Eg er åleine.

Undrande forlet eg sengevarmen. Kva var det eg hadde høyrt ? Var det ein draum, eller var det berre tankespinn i hjerna mi ?

Eller var det mi kjære som kalla meg med namnet mitt, som ei helsing frå den evige  verda ?

Svaret får eg aldri, berre ei stille undring over kva det var eg høyrde ein tidleg desembermorgon.

Klår vinterkveld

Ein kjøleg dag går mot kveld. Litt snø kom i natt som var, men ein halvtime med sol fekk vi då det klårna av på morgonen. Den 10.des. går ho bak fjella for meg dette året, og då dukkar ho ikkje opp at før vi går inn i det nye året, 1.jan.om det er klårt då.

Mi kjære hadde si moro av å spå været etter korleis almenakka fortalde klokkesletta for når nymånen og fullmånen tende på himmelen. 

Avisene i fylket har ein romsdøl til fortelje oss kva almenakka fortel om kva vær vi kan vente oss framover. 

Eg har litt moro av det same, som ein arv frå mi kjære.

Og sidan himmelen er klår denne dagen er det litt moro å sjå litt framover på kva vi kan vente oss fram til jul og nyåret. 

Korleis reknar ein ut desse klokkesletta. Då tek ein utgangspunkt i ei analog klokke si talskive. For nymånen byrjar ein å telje  på toppen.  Slik at første kvarter er 6, som er aust. halvtimen er 12 som då er sør, og siste kvarteret er 18 som då er vest, før toppen av skiva er 24 som er nord

For fullmånen byrjar ein motsett, på botnen av skiva og tel 6, (vest), 12,  (nord) 18 (aust) , og til slutt 24  (sør)

Heile tida, både for nymåne og fullmåne fylgjer ein klokkevisaren i gangretning.

1.des. tende nymånen klokka 7.12 som er svakt sydaust. Fullmånen den 15.des. tende klokka 10.01 som er rett i nordvest.  Og sidan nymånen er rekna for å vere sterkare enn fullmånen , tyder det på at været vil kome frå aust nordaust fram til jul.  Det vil vel sei at det vert kjøleg med kanskje noko snø.

Neste nymåne kjem 30.des. klokka 23.20. som er mest rett i nord, og neste fullmåne 13.jan. kjem 23. 26 som er mest rett i sør.

Det kan kanskje tyde på austleg vær i starten av nyåret. Vil det verte kjøleg klårvær tru ?

Vel , vi får sjå etter kvart som dagane går kor almenakka stemmer med været vi får.

Kains ætt

Det er kald vinter ute med snø over frosa jord.

Det er også vinter på vår vesle blå klode der endå ein gong krig og  hat og vald rår. 

Han Børli hadde ein verdskrig bak seg då han i 1945 skreiv desse orda. 

Kunne dei ikkje likegodt handle om våre dagars verd, vi som og er av Kains ætt?

Kains ætt  - 2

Jeg lytter med angst i brystet.-

Jeg lytter mot verda derute

hvor stålstemmer  skriker

ved hatet og hevnens åtsler.

Jeg kjenner en angst i brystet

fordi du, menneske,

har glemt å elske din bror.

Hvorfor drepte du ditt smil, menneske

når din bror smilte?

Hvorfor lo du

når din bror gråt?

En skadefro latter

er gjenferd 

av ei dødfødt glede.

Jo, fordi vi som er menneskene,

er hans ættlinger

hvis offerrøk feides mot jorda

av nattens vinder:

Kain!

Veit du ikke, menneske,

at du eier et hjerte i barmen? -

Ei rød og botnlaus kjelde

som speiler all skapningens

drøm om Gud

i si stille, lysvåre flate.

Jo, du veit det, 

for kvinnene smiler til barnet

som Eva i skyggen av kunnskapens tre

smilte til Kain -

sin førstefødte

og hender møtes,

hender stryker,

og lepper kviskrer:

Jeg elsker - -

- - - 

Så dvel da menneske,

 ved hjertets kjeldebredd

og søk i djupet

skjæret av det første gry!

Å, menneske

din botsferd er lang

tilbake 

gjennom årtusenenes ørken.

Haust

Så kom det endå ein smak av vinter, men det er kanskje ikkje anna å vente no som vi er komne midt ut i november. 

Jon Fosse skriv om den aldrande Asle at han ofte sit i stolen sin innfor vindauget og ser utover fjorden. Ein fjord som stadig skifter fargar og let, alt etter vær og vind.

Der kjenner eg meg att. Eg har og min stol innfor vindauget der eg ser ut mot fjord og fjell , og den stadig skiftande himmelen over. 

I dag er den grå og  uværstung. Og det ligg kvite hagl på tregolvet utanfor døra.

Men det er ikkje livlaust utanfor glaset. Eg har mykje besøk av småfuglar, mest meiser, men også andre arter vitjar mine to  foringsplassar. 

Det er triveleg å fylgje med fuglelivet så nær innpå glaset.Det kortar på dagane.

Skumringstimen

Det går mot kveld også denne dagen.                I sør raudnar skyene av lyset frå den dalande sola. Snart sigrar mørket og kvelden over lyset og dagen  her mellom fjella. Skumringstimen heitte stunda før, før  elektrisiteten tok bort skumringa i hus og heim.

Etter at mi kjære døydde frå meg, leitar eg ofte opp att skumringstimen med sin fred og ro. 

TV og radio får kvile då med sin støy. I staden har det  vorte ettertanken og minna si stund, medan dagslyset svinn og mørkret sig på.

Svenske Stig Johansson har eingong sagt noko eg titt kjem attende til.

"Alla desse dagar som kom och gikk, inte ante jag at det var livet.

Mange år fekk vi ilag. Dagane og vekene gjekk og vart månader og år. Fulle av skiftande  hendingar og arbeid. Gleder og sorger. Born og borneborn kom til og vaks opp. 

Og så, brått så endra alt seg. Ho var borte og eg stod att på ein gravkant. Ho eg hadde så kjær var ikkje med meg i mine dagar lenger.

Alle desse dagar som kom och gikk, var over, tok slutt.

Vel, ikkje heilt. Dei kjem og går enno, men alt endra seg likevel  den dagen ho ikkje var hos meg lenger.

Etter det har eg bygja å setje pris denne stille stunda innfor vindauget. Ettertanken og minna sin time . Skumringstimen.

Alla desse dagar som kom och gikk. Inte ante jag at det var selva livet.

Min plass

Det var ledig ved sida hennar då eg kom inn i kyrkja, og sidan ho var ei eg kjente, sette eg meg inn i benken og helsa god helg.

Ved ein av dei fremste stolpane som held oppe galleriet, og som tek litt rom i den benken. 

Eg bit ikkje, sa ho då eg ikkje sette meg heilt inn til henne. Eg orsaka meg med at min plass helst var ut mot vangen av den benken der eg brukte å ha min plass. 

Det var Helgemessesøndag. Her ved stolpen, sa ho, sat alltid min mann når vi var i kyrkja. 

Då kom eg på at der hadde og min far sin plass, og hans far og i den tida han levde. Men det har av ulike grunnar ikkje vorte min plass. 

Ein av grunnane var nok at eg vart tilsett i kyrkja. Som kyrkjetenar hadde eg min gang i bakgrunnen når kyrkja fylltest av kyrkjelyden til gudstenester eller gravferd.

Så vart eg klokkar, som det tidlegare heitte. Då hamna eg i klokkarstolen framme i koret.

Men og innfor alterringen ved alteret, som prestevikar, har eg fått prøvt meg. Første gongen fekk ein telefon ein tidleg søndag morgon frå soknepresten. Han måtte fylgje kona sin på sjukehuset den søndagen då fødselsveane hadde byrja for henne. Du får ta gudstenesta, sa han. Det vart byrjinga på nokre år som prestevikar, med biskop Bondevik si velsigning.

No må eg tilstå at det er godt å finne sin plass i kyrkjebenken, og berre ta imot det som gudstenesta har å gi ein eldre pilegrim . Og la øyre og hjarte roe seg. Og å kjenne at det er ei velsigning å sitje  der i benken, saman med kjende og kjære medvandrarar på vegen mot æva.

.

"Med"

Jon Fosse fortel Septologien at den eldre kunstmålaren Asle ofte sit i stolen sin framfor glaset og ser utover fjorden mot medet sitt der ute og let tankane gå. " Tenkjer eg " kjem ofte att i forteljinga.

Eg kjenner meg litt att i det. Eg har og min stol innfor glaset, og mitt "med". Ikkje uti fjorden ein stad, men på andre sida av fjorden. Til heimane der, og åsen som lyfter seg over dei, og bak åsen, fjellet som lyfter si bratte side opp mot himmelen. Og langt bak, der ås og fjell møtest,  lyfter eit anna fjell seg så vidt over åskanten.

Her ser eg dagane verte til veker og månader. Årstidene skifter ham på tre, marker og fjell. Trea som før hadde si grøne kappe av lauv, skifter fargar til raudt, gult og brunt, før vinden tek tak i haustgult lauv, og att står trea med nakne greiner og kvistar. Då dukkar fjorden, som før var gøymd bak blada,  atter fram.

Men snart ventar ein ny ham på dei når vinteren bankar på  og klær dei med kvit snø.

Sola si ferd over himmelen vert kortare for kvar dag, dei dagane ho får lov å syne seg. Dagane då himmelen er kledd i skodde og regn er det berre lyset som fortel at ho er der opp ein stad, i ferd med si vandring frå morgon til kveld.

Morgon og kveld

Under Nobelfesten for Jon Fosse vart det lest eit utdrag frå Jon Fosse si bok " Morgon og kveld". Den lesinga har levd i meg så eg fann boka i hyllene på bokhandelen sikra eg meg  den. Det er ikkje noka tjukk bok, men den fasinerte meg. Kva ho handlar om? Den første og siste dagen i guten Johannes sitt liv. Eller rettare sagt; det som hender han den første dagen etter den siste. Høyrest det underleg ut ? Ja, kven kan vite noko om det? Ingen har då kome attende for å fortelje om det som då hender.

(Diverre nektar bloggen meg å få bileta lagt ut på høgkant. Kvifor det plutseleg ikkje er råd har eg ikkje funne ut av )

I mi heimekyrkje er der eit loft over kyrkja sitt kor, og for å kome inn der er der ei lita dør langt oppe på veggen mot det loftet.

Etter den siste oppussinga av kyrkja, då ho fekk sine noverande fargar, vart ikkje den døra stengt godt nok, så når det bles godt nok ute, opna og stengde denne døra seg utan menneskehjelp.

Under ei konfirmantsamling hadde dei merka seg dette, og der kom spørsmål kvifor ho stundom var open eller stengd.

Ein av konfirmantane kom med si forståing av fenomenet.  

Jau ho er open for at sjela til dei det vert helde gravferd for skal ha ein veg ut av kyrkja.

Eg må tilstå at etter det reiste ein stige og klatra opp og stenge døra forsvarleg.

Men, er det noko i konfirmanten sine tankar ?

I jødisk tradisjon forlet ikkje sjela den avdøde sin kropp før etter tre til fire dagar.  Jamfør Jesus si oppvekking av Lasarus.

Er det dette Jon Fosse i sine tankar er inne på når han endar "Morgon og kveld" med det Johannes opplever, medan kroppen hans ligg død og kald i senga heime i kammerset sitt.?

Kvernes kyrkjer

Så skriv eg 24.august. Ein sommar nærmar seg sin ende, ein litt kjøleg og våt sommar. Så mykje væte har det ikkje vore, men det har ikkje vore så mange soldagar denne sommaren heller. Denne helga er eg på Nesje, og idag overlet eg bilrattet til mi Romsdalsdotter for ein biltur til Nordmøre, med mål Averøya og Kvernes kyrkjer. Ei kvit soknekyrkje frå 1893, og ei av dei yngste stavkyrkjene i landet,  bygd etter reformasjonen i 1630.

Og sidan begge var opne så byrja vitjinga i soknekyrkja til flott orgelmusikk. Det var kanskje salmane til søndagens gudsteneste organisten øvde på.

I stavkyrkja vart vi vel mottekne av guiden, ei tysk/ averøykvinne frå Bayern. Ho hadde mykje å fortelje om kyrkja si soge og inventar. Diverre vil ikkje programmet la meg nytte bilete på høgkant, berre i breddeformat, så dei dei bilete eg har frå kyrkja inne legg eg ikkje ut, sjølv om der var mykje interresant å sjå. Men eit besøk i begge kyrkjene er vel vert  å nytte tid på.

På heimvegen svinga vi av til Sveggøya  og til minnesmerket over den tragiske krigsulukka der hurtigruta Irma og kystbåten Henry vart torpederte av norske MTB' ar  ved Hestskjæret fyr, og der 65 personar kom bort.

Ein stogg på Atlanterhavsvegen tok vi oss også tid til.